نمونه اجراییه ملاقات فرزند

هنگامی که دادگاه حکم قطعی ملاقات فرزند را صادر می کند و یکی از والدین از اجرای آن سر باز می زند، اینجاست که نیاز به اجراییه ملاقات فرزند خود را نشان می دهد؛ سندی قانونی که اجرای حکم را لازم الاجرا می کند. این مقاله راهنمایی جامع و کاربردی برای درک فرآیند دریافت، نحوه اجرا و پیگیری های حقوقی مربوط به اجراییه ملاقات فرزند ارائه می دهد تا والدینی که با این چالش مواجه هستند، با آگاهی کامل از حقوق خود دفاع کنند.

حق ملاقات فرزند در قوانین ایران

در بستر قوانین خانواده ایران، حق ملاقات فرزند از جمله حقوق بنیادین و عاطفی است که هم برای والدین و هم برای خود فرزند اهمیت فراوانی دارد. این حق، فارغ از اینکه حضانت فرزند به عهده کدام والد است، به رسمیت شناخته شده و هدف اصلی آن، حفظ ارتباط عاطفی و مستمر کودک با هر دو پدر و مادرش است. قانون گذار ایرانی با درک این نیاز اساسی، در ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی این حق را به صراحت بیان کرده است. بر اساس این ماده، حتی اگر والدین به دلیل طلاق یا هر علت دیگری در یک منزل زندگی نکنند، هر یک از آنها که حضانت طفل را بر عهده ندارد، حق ملاقات فرزند خود را خواهد داشت. این رویکرد قانونی، بر حفظ مصلحت عالیه کودک و نیاز او به حضور هر دو والد در زندگی اش تاکید دارد.

در عمل، اگر والدین بتوانند در خصوص زمان، مکان و شرایط ملاقات فرزند به توافق برسند، همین توافق نامه میان آنها لازم الاجرا خواهد بود. اما، تجربیات نشان می دهد که در بسیاری از موارد، اختلاف نظرهایی در این زمینه به وجود می آید. در چنین شرایطی، دادگاه خانواده به عنوان مرجع صالح، با در نظر گرفتن تمامی جوانب و مهم تر از همه، مصلحت کودک، زمان و مکان ملاقات را تعیین می کند. این تصمیم گیری دادگاه، تضمین کننده این است که شرایط ملاقات به گونه ای باشد که کمترین آسیب روحی به فرزند وارد شده و بیشترین منفعت را برای او در پی داشته باشد. تاکید قانون جدید بر این است که دادگاه ها باید در تعیین این شرایط، تعادل و آرامش را در ملاقات بین والدین فراهم آورند تا از بروز هرگونه تنش و برخورد نامناسب جلوگیری شود. این تدابیر قانونی، به والدین این امکان را می دهد که حتی پس از جدایی نیز، نقش مؤثر خود را در تربیت و رشد عاطفی فرزندشان ایفا کنند.

قانون مدنی ایران، حق ملاقات والدین با فرزند را به رسمیت می شناسد و در صورت اختلاف، دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت کودک، شرایط ملاقات را تعیین می کند.

تفاوت ها: حکم ملاقات، دادخواست ملاقات و اجراییه ملاقات

در مسیر احقاق حق ملاقات فرزند، سه مفهوم حقوقی کلیدی وجود دارد که اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند یا تفاوت هایشان به درستی درک نمی شود: حکم ملاقات، دادخواست ملاقات و اجراییه ملاقات. هر یک از این مفاهیم، گامی مهم در فرآیند قانونی ملاقات فرزند به شمار می روند و کارکرد خاص خود را دارند. شناخت دقیق این تفاوت ها، برای والدینی که در این مسیر گام برمی دارند، ضروری است.

حکم ملاقات: تصمیم نهایی دادگاه

حکم ملاقات به رأی قطعی اطلاق می شود که دادگاه خانواده پس از بررسی کامل پرونده، شنیدن دفاعیات طرفین و در نظر گرفتن مصلحت کودک، صادر می کند. این حکم، شرایط دقیق ملاقات را از جمله زمان، مکان، تناوب و گاهی حتی شیوه تحویل فرزند مشخص می کند. حکم ملاقات در واقع، نتیجه نهایی یک دادرسی است که حقوق و تعهدات هر یک از والدین را در خصوص فرزند مشترک تعیین می نماید. برای مثال، ممکن است دادگاه حکم کند که والد غیرحضانت دار، هر هفته یا هر دو هفته یک بار، در روزهای مشخصی و به مدت چند ساعت، حق ملاقات با فرزند خود را دارد.

دادخواست ملاقات: آغاز فرآیند قانونی

پیش از آنکه حکمی صادر شود، والد متقاضی ملاقات باید با تقدیم یک دادخواست ملاقات به دادگاه خانواده، به صورت رسمی درخواست خود را مطرح کند. دادخواست ملاقات در واقع همان درخواست اولیه و رسمی است که به موجب آن، والد از دادگاه می خواهد تا در خصوص تعیین حق ملاقات او با فرزندش تصمیم گیری کند. این دادخواست شامل اطلاعات هویتی طرفین، مشخصات فرزند، شرح موضوع و دلایل و مستندات قانونی است که والد برای اثبات حق خود ارائه می دهد. دادخواست ملاقات، شروع کننده چرخه دادرسی است که در نهایت می تواند به صدور حکم ملاقات منجر شود.

اجراییه ملاقات: الزام به اجرای حکم قطعی

پس از صدور حکم ملاقات و قطعیت یافتن آن (یعنی سپری شدن مهلت های قانونی اعتراض و تجدیدنظر یا تایید آن در مراجع بالاتر)، در حالت ایده آل انتظار می رود طرفین به آن تمکین کنند. اما در مواردی، یکی از والدین (معمولاً والد حضانت دار) از اجرای مفاد حکم ملاقات خودداری می کند. اینجاست که اجراییه ملاقات وارد عمل می شود. اجراییه ملاقات، یک دستور رسمی و قاطع از سوی مراجع قضایی است که هدف آن، الزام طرف مقابل به اجرای دقیق و بی چون و چرای حکم قطعی ملاقات است. به بیان ساده تر، اجراییه ابزاری قانونی است که قدرت اجرایی به حکم دادگاه می بخشد و به والد متقاضی این امکان را می دهد که با کمک مراجع قانونی (مانند واحد اجرای احکام و حتی نیروی انتظامی)، حق ملاقات خود را به مرحله عمل برساند. بدون اجراییه، حکم ملاقات تنها یک کاغذ دارای محتوای قانونی است، اما با اجراییه، به یک سند قابل اجرا با پشتوانه قضایی تبدیل می شود.

به طور خلاصه، ابتدا دادخواست ملاقات مطرح می شود تا دادگاه در خصوص آن رأی دهد. سپس حکم ملاقات صادر می شود که نتیجه این دادرسی است. و در نهایت، اگر حکم ملاقات اجرا نشود، اجراییه ملاقات صادر می گردد تا طرفین به اجرای آن ملزم شوند.

مراحل گام به گام دریافت اجراییه ملاقات فرزند

دریافت اجراییه ملاقات فرزند، فرآیندی حقوقی و اداری است که نیاز به دقت و پیگیری دارد. برای والدینی که با عدم تمکین طرف مقابل در اجرای حکم ملاقات مواجه شده اند، آشنایی با این مراحل گام به گام، ضروری است. این مسیر، به آنها کمک می کند تا با آگاهی کامل، برای احقاق حق خود اقدام کنند.

گام اول: اطمینان از قطعیت حکم ملاقات

پیش از هر اقدامی برای دریافت اجراییه، اطمینان از قطعیت حکم ملاقات امری حیاتی است. حکم قطعی به معنای آن است که مهلت های قانونی برای اعتراض، واخواهی یا تجدیدنظر به پایان رسیده و هیچ راه قانونی دیگری برای تغییر آن وجود ندارد. در واقع، حکم ملاقات باید به مرحله ای رسیده باشد که امکان اجرا پیدا کند. برای این منظور، لازم است والد متقاضی به دادگاه صادرکننده رأی مراجعه کرده و درخواست گواهی قطعیت را ارائه دهد. این گواهی، سندی رسمی از سوی دادگاه است که تأیید می کند حکم صادره، قطعی و لازم الاجرا شده است. بدون این گواهی، امکان صدور اجراییه وجود ندارد.

گام دوم: تنظیم و ثبت درخواست صدور اجراییه

پس از اطمینان از قطعیت حکم و دریافت گواهی مربوطه، نوبت به تنظیم و ثبت درخواست صدور اجراییه می رسد. مرجع صالح برای این کار، واحد اجرای احکام دادگاه خانواده است که حکم ملاقات را صادر کرده است. والد متقاضی باید با مراجعه به این واحد، درخواست خود را به صورت کتبی ارائه دهد.

مدارک لازم برای صدور اجراییه:

مدارک مورد نیاز	توضیحات
اصل حکم قطعی دادگاه	حکم نهایی و غیرقابل تغییر دادگاه در خصوص ملاقات فرزند.
گواهی قطعیت حکم	سندی از دادگاه مبنی بر قطعی شدن و لازم الاجرا بودن حکم.
کپی شناسنامه و کارت ملی محکوم له	مدارک شناسایی والد متقاضی ملاقات.
کپی شناسنامه و کارت ملی محکوم علیه	مدارک شناسایی والد حضانت دار.
کپی شناسنامه و کارت ملی فرزند/فرزندان	مدارک شناسایی فرزندان مشترک.
وکالتنامه	در صورت اقدام از طریق وکیل، ارائه وکالتنامه معتبر ضروری است.
تکمیل فرم درخواست اجراییه	فرم رسمی درخواست، با ذکر دقیق مفاد حکم ملاقات (زمان، مکان، تناوب).

در این مرحله، ثبت دقیق جزئیات حکم ملاقات در فرم درخواست اجراییه از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که اجراییه بر اساس همین اطلاعات تنظیم و صادر خواهد شد.

گام سوم: صدور اجراییه توسط واحد اجرا

پس از ثبت درخواست و ارائه مدارک کامل، پرونده در واحد اجرای احکام مورد بررسی قرار می گیرد. اگر مدارک و درخواست صحیح و کامل باشد، واحد اجرای احکام اقدام به صدور اجراییه می کند. این اجراییه، سندی رسمی است که دستور قضایی برای اجرای حکم ملاقات را در بر دارد.

محتویات یک اجراییه ملاقات:

• مشخصات کامل هویتی و آدرس محکوم له (والد متقاضی).
• مشخصات کامل هویتی و آدرس محکوم علیه (والد حضانت دار).
• مشخصات کامل فرزند/فرزندان (نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد).
• اشاره به شماره و تاریخ دادنامه قطعی و شعبه صادرکننده آن.
• متن دقیق و کامل مفاد حکم ملاقات که شامل زمان، مکان و سایر شرایط است.
• تذکر در خصوص پیامدهای قانونی عدم اجرای حکم.
• مهلت قانونی برای اجرای مفاد اجراییه توسط محکوم علیه که معمولاً ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اجراییه است.
• امضا و مهر رسمی مسئول واحد اجرای احکام.

پس از صدور، اجراییه به والد حضانت دار ابلاغ می شود و او مکلف است ظرف مهلت مقرر، مفاد آن را اجرا کند. این سند، سنگ بنای تمامی اقدامات بعدی برای اجرای حکم ملاقات در صورت عدم همکاری طرف مقابل خواهد بود.

نمونه عملی (ساختاری) اجراییه ملاقات فرزند

درک جزئیات یک اجراییه ملاقات فرزند می تواند به والدینی که در این مسیر قرار دارند، کمک شایانی کند تا با دید بازتری فرآیند را طی نمایند. هر اجراییه دارای بخش های مشخصی است که محتوای آن را تشکیل می دهند. در ادامه، یک نمونه ساختاری از اجراییه ملاقات فرزند ارائه می شود تا تصویری واضح از این سند حقوقی مهم به دست آید.

بخش اول: اطلاعات هویتی و اداری

این بخش شامل اطلاعات شناسایی و اداری پرونده است که هویت طرفین و جزئیات ثبتی اجراییه را مشخص می کند.

• سربرگ رسمی: معمولاً شامل آرم و نام قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران – دادگستری کل استان [نام استان] – دادگستری شهرستان [نام شهرستان].
• عنوان: اجرائیه دادگاه خانواده در خصوص ملاقات فرزند.
• شماره اجراییه: شماره منحصر به فردی که توسط واحد اجرای احکام تخصیص می یابد.
• تاریخ صدور: روز، ماه و سال صدور اجراییه.
• شماره پرونده اجرایی: شماره پرونده مربوط به اجرای حکم در واحد اجرای احکام.
• مرجع صادرکننده: نام شعبه دادگاه خانواده که اجراییه را صادر کرده است (مثلاً شعبه [شماره] دادگاه خانواده شهرستان [نام شهرستان]).
• مشخصات محکوم له:
  • نام و نام خانوادگی: [نام والد متقاضی ملاقات]
  • نام پدر: [نام پدر والد متقاضی]
  • کد ملی: [کد ملی والد متقاضی]
  • آدرس کامل: [آدرس پستی دقیق والد متقاضی]
• مشخصات محکوم علیه:
  • نام و نام خانوادگی: [نام والد حضانت دار]
  • نام پدر: [نام پدر والد حضانت دار]
  • کد ملی: [کد ملی والد حضانت دار]
  • آدرس کامل: [آدرس پستی دقیق والد حضانت دار]
• مشخصات فرزند/فرزندان مشترک:
  • نام: [نام فرزند/فرزند اول]
  • نام خانوادگی: [نام خانوادگی فرزند/فرزند اول]
  • تاریخ تولد: [تاریخ تولد فرزند/فرزند اول]
  • (در صورت وجود چند فرزند، مشخصات هر یک به تفصیل ذکر می شود.)

بخش دوم: متن و مفاد اصلی حکم

این بخش، هسته اصلی اجراییه را تشکیل می دهد و مفاد حکم ملاقات را به صراحت بیان می کند.

• اشاره به رأی قطعی دادگاه: پیرو دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده شهرستان [نام شهرستان]…
• متن دقیق حکم ملاقات:

  به موجب دادنامه مذکور، محکوم علیه خانم/آقای [نام و نام خانوادگی محکوم علیه] مکلف است فرزند مشترک به نام [نام فرزند/فرزندان] را جهت ملاقات با محکوم له خانم/آقای [نام و نام خانوادگی محکوم له]، هر [تناوب ملاقات، مثلاً: هفته] یک بار، در روزهای [روزهای مشخص، مثلاً: پنجشنبه و جمعه] از ساعت [ساعت شروع] الی [ساعت پایان] در محل [محل تعیین شده برای ملاقات، مثلاً: کلانتری شماره … / مرکز ملاقات امن … / منزل محکوم علیه] تحویل دهد/فراهم نماید.

• توضیح تعهدات محکوم علیه: محکوم علیه موظف است ضمن فراهم آوردن امکان ملاقات در زمان و مکان تعیین شده، از هرگونه ممانعت و ایجاد اختلال در امر ملاقات خودداری نماید.
• تذکر در خصوص پیامدهای قانونی عدم اجرای حکم: در صورت عدم تمکین به مفاد این اجراییه و ممانعت از اجرای حکم ملاقات، محکوم علیه مشمول ضمانت اجراهای قانونی مقرر در قوانین موضوعه خواهد شد که از جمله می توان به ماده ۶۳۲ قانون مجازات اسلامی اشاره کرد.

بخش سوم: امضا و مهر

این قسمت، به اجراییه اعتبار رسمی و قانونی می بخشد.

• نام و نام خانوادگی مسئول: [نام و نام خانوادگی رئیس یا مسئول واحد اجرای احکام].
• سمت: رئیس/مسئول واحد اجرای احکام دادگاه خانواده شهرستان [نام شهرستان].
• مهر و امضای رسمی: مهر دادگاه و امضای مسئول مربوطه.

آگاهی کامل از محتوای اجراییه ملاقات فرزند به والد متقاضی این امکان را می دهد که با اطمینان بیشتری مراحل بعدی اجرای حکم را پیگیری کند و از حقوق خود دفاع نماید.

نحوه اجرای اجراییه ملاقات فرزند در عمل

پس از صدور اجراییه ملاقات فرزند، نوبت به مرحله حساس و کلیدی اجرای عملی آن می رسد. این مرحله نیازمند آگاهی از پروتکل های اجرایی و همکاری با مراجع ذی ربط است تا حق ملاقات به صورت کامل و بدون وقفه محقق شود. در ادامه، چگونگی پیگیری و اجرای اجراییه در عمل تشریح می شود.

ابلاغ اجراییه و پیگیری در واحد اجرای احکام

اولین گام پس از صدور اجراییه، ابلاغ قانونی آن به محکوم علیه (والد حضانت دار) است. این ابلاغ باید مطابق با تشریفات قانونی صورت گیرد تا از نظر حقوقی معتبر باشد. پس از ابلاغ، محکوم علیه معمولاً مهلت ۱۰ روزه دارد تا مفاد اجراییه را اجرا کند. در این مدت، والد متقاضی ملاقات باید فعالانه پیگیر وضعیت پرونده در واحد اجرای احکام باشد. او می تواند با مراجعه به این واحد، درخواست دستور اجرا را مطرح کرده و از روند ابلاغ و وضعیت تمکین طرف مقابل مطلع شود. در صورت عدم تمکین محکوم علیه پس از مهلت قانونی، پرونده اجرایی به جریان می افتد و اقدامات بعدی قابل انجام خواهد بود.

مراکز ملاقات امن فرزند: فضایی آرام برای دیدار

در بسیاری از موارد که تنش و اختلاف میان والدین بالاست، یا شرایط منزل یکی از طرفین برای ملاقات مناسب نیست، دادگاه می تواند مراکز ملاقات امن فرزند را به عنوان محل ملاقات تعیین کند. این مراکز، فضایی بی طرف و تحت نظارت متخصصان کودک و مددکاران اجتماعی فراهم می کنند تا فرزند در آرامش کامل و بدون درگیری والدین، با والد دیگر ملاقات داشته باشد. مزایای این مراکز شامل:

• کاهش تنش: حضور در محیطی بی طرف، از درگیری های احتمالی والدین جلوگیری می کند.
• امنیت کودک: اطمینان از سلامت روحی و جسمی کودک در طول ملاقات.
• نظارت کارشناسانه: مددکاران اجتماعی می توانند بر روند ملاقات نظارت کرده و در صورت نیاز، گزارش هایی را به دادگاه ارائه دهند.
• شفافیت: تمامی اقدامات و رفتارهای والدین در این مراکز قابل مستندسازی است.

تعیین ملاقات در این مراکز، به ویژه در پرونده های حساس، نقش مهمی در تسهیل اجرای حکم و حفظ مصلحت کودک ایفا می کند.

نقش کلانتری/مرجع انتظامی در اجرای حکم

در مواقعی که محکوم علیه با وجود ابلاغ اجراییه و گذشت مهلت قانونی، همچنان از تحویل فرزند جهت ملاقات خودداری می کند، نقش کلانتری یا مرجع انتظامی پررنگ می شود. والد متقاضی می تواند با در دست داشتن اجراییه معتبر، به نزدیک ترین کلانتری یا مرجع انتظامی مراجعه کرده و درخواست کمک برای اجرای حکم را مطرح کند.

• چه زمانی می توان از کلانتری کمک خواست؟ زمانی که تمامی تلاش های مسالمت آمیز برای اجرای حکم با شکست مواجه شده و محکوم علیه به صراحت از تمکین به اجراییه خودداری می کند.
• نحوه درخواست کمک و همراهی با مأمورین: والد متقاضی باید اجراییه و سایر مدارک هویتی را به کلانتری ارائه دهد. مأمورین انتظامی با بررسی مدارک و در صورت لزوم با هماهنگی با واحد اجرای احکام، والد متقاضی را برای اجرای حکم ملاقات همراهی خواهند کرد.
• تنظیم صورت جلسه عدم اجرای حکم: در صورتی که با حضور مأمورین نیز والد حضانت دار از تحویل فرزند خودداری کند، مأمورین موظف اند صورت جلسه عدم اجرای حکم را تنظیم کنند. این صورت جلسه، مستند قانونی مهمی برای پیگیری های بعدی و اعمال ضمانت اجراهای کیفری علیه والد ممانعت کننده خواهد بود.

تهیه و تحویل فرزند: نکات مهم

هم برای والد حضانت دار و هم برای والد ملاقات کننده، رعایت نکاتی در زمان تحویل و دریافت فرزند اهمیت دارد تا این فرآیند با کمترین تنش و آسیب به کودک انجام شود:

• حفظ آرامش: هر دو والد باید سعی کنند در زمان تحویل و دریافت فرزند، آرامش خود را حفظ کنند و از هرگونه درگیری لفظی یا تنش در حضور کودک بپرهیزند.
• آماده سازی کودک: والد حضانت دار باید فرزند را از نظر روحی و جسمی برای ملاقات آماده کند و از هرگونه بدگویی یا ایجاد حس منفی نسبت به والد دیگر خودداری کند.
• وقت شناسی: رعایت زمان دقیق تعیین شده در اجراییه برای تحویل و دریافت فرزند، نشان دهنده احترام به قانون و طرف مقابل است.
• توجه به نیازهای کودک: مطمئن شوید که فرزند پوشاک مناسب، داروهای لازم (در صورت نیاز) و وسایل شخصی ضروری خود را همراه دارد.

در هر مرحله از اجرای اجراییه ملاقات فرزند، مصلحت و سلامت روحی کودک باید در اولویت تمامی تصمیم گیری ها و اقدامات والدین قرار گیرد.

اجرای صحیح اجراییه ملاقات فرزند، نیازمند همکاری و درک متقابل والدین است، اما در صورت عدم همکاری، مسیر قانونی با پشتوانه اجراییه، حقوق والد متقاضی را تضمین می کند.

پیامدهای حقوقی و کیفری ممانعت از اجرای اجراییه ملاقات فرزند

ممانعت از اجرای حکم قطعی ملاقات فرزند، عملی غیرقانونی است که می تواند پیامدهای جدی حقوقی و حتی کیفری برای والد خاطی در پی داشته باشد. قانون گذار با وضع قوانین حمایتی، سعی در تضمین حق ملاقات برای والدینی دارد که حضانت فرزند را بر عهده ندارند و از سوی دیگر، مصلحت کودک را در اولویت قرار می دهد. درک این پیامدها می تواند والد حضانت دار را از عواقب عدم تمکین به اجراییه آگاه سازد و به والد متقاضی کمک کند تا با پشتوانه قانونی از حقوق خود دفاع کند.

شکایت کیفری بر اساس ماده ۶۳۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

یکی از مهم ترین ضمانت های اجرایی در برابر ممانعت از ملاقات فرزند، امکان طرح شکایت کیفری علیه والد خاطی است. ماده ۶۳۲ قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم- تعزیرات) به صراحت به این موضوع پرداخته است:

«اگر کسی از دادن طفلی که به او سپرده شده است در موقع مطالبه اشخاصی که قانوناً حق مطالبه دارند امتناع کند، به مجازات از چهل و پنج روز تا سه ماه حبس یا به جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار تا سه میلیون ریال محکوم خواهد شد.»

این ماده قانونی، ابزاری قدرتمند برای والد متقاضی ملاقات است. شرایط اعمال این ماده شامل وجود حکم قطعی ملاقات (که به واسطه اجراییه قدرت اجرایی پیدا کرده) و امتناع عمدی و غیرموجه والد حضانت دار از تحویل فرزند است. صورت جلسات کلانتری که عدم اجرای حکم توسط مأمورین را تأیید می کنند، مدارک بسیار معتبر و حیاتی برای اثبات جرم ممانعت از ملاقات در دادگاه کیفری به شمار می روند. مجازات های تعیین شده، گرچه ممکن است در عمل به حبس منجر نشود و به جزای نقدی تبدیل گردد، اما وجود این ماده و امکان اعمال آن، فشار قانونی قابل توجهی بر والد ممانعت کننده وارد می کند.

امکان تغییر حضانت: راهکاری برای حفظ مصلحت کودک

در صورتی که ممانعت از ملاقات فرزند به صورت مکرر و عمدی رخ دهد و دادگاه تشخیص دهد که این رفتار خلاف مصلحت کودک است و به سلامت روحی او آسیب می رساند، می تواند تصمیم به تغییر حضانت بگیرد. ماده ۴۱ قانون حمایت خانواده این امکان را فراهم آورده است که:

هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند و یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی حق شود، می تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند.

این ماده نشان می دهد که دادگاه می تواند در راستای حفظ مصلحت عالیه کودک، حضانت را از والد ممانعت کننده سلب کرده و آن را به والد دیگر یا حتی شخص ثالثی واگذار کند. این اقدام، به عنوان آخرین راهکار و در شرایطی اعمال می شود که سایر تدابیر قانونی مؤثر واقع نشده باشند و ممانعت ها به حدی باشد که به ضرر جدی کودک تمام شود.

سایر دستورات دادگاه و اهمیت مستندسازی

علاوه بر موارد فوق، دادگاه می تواند در واکنش به ممانعت از ملاقات، دستورات دیگری نیز صادر کند. از جمله این دستورات می توان به تغییر زمان، مکان یا شرایط ملاقات اشاره کرد. هدف از این تغییرات، پیدا کردن راه حلی است که امکان ملاقات فرزند را فراهم کند و از ادامه ممانعت ها جلوگیری نماید. برای مثال، ممکن است دادگاه محل ملاقات را از منزل شخصی به مراکز ملاقات امن یا کلانتری تغییر دهد.

در تمامی مراحل پیگیری، مستندسازی دقیق و پیگیری مداوم از اهمیت بالایی برخوردار است. هرگونه مدرکی دال بر ممانعت (مانند صورت جلسات کلانتری، شهادت شهود، یا پیامک ها و مکالمات ضبط شده) می تواند در دادگاه به عنوان دلیل و مستند ارائه شود و در تصمیم گیری قاضی تأثیرگذار باشد. مشورت با یک وکیل متخصص خانواده نیز در این مسیر، می تواند راهنمای بسیار مؤثری برای والدین باشد تا با کمترین هزینه زمانی و روانی، به حقوق خود دست یابند.

نکات تکمیلی و کاربردی در خصوص اجراییه ملاقات فرزند

فرآیند اجراییه ملاقات فرزند، با پیچیدگی های خاص خود همراه است و ممکن است سوالات متعددی را برای والدین ایجاد کند. در این بخش، به برخی از نکات تکمیلی و کاربردی که می تواند در این مسیر راهگشا باشد، پرداخته می شود.

مدت زمان اعتبار اجراییه

برخلاف برخی تصورات، اجراییه ملاقات فرزند مدت زمان اعتبار محدودی ندارد و تا زمانی که حکم اصلی ملاقات برقرار باشد، اجراییه نیز قابلیت اجرا دارد. به عبارت دیگر، هر زمان که نیاز به اجرای حکم ملاقات باشد و طرف مقابل از آن سرباز زند، می توان با استفاده از همان اجراییه صادر شده، مجدداً از مراجع ذی ربط درخواست کمک برای اجرای حکم را داشت. این امر به والدین اطمینان خاطر می دهد که نیازی به صدور اجراییه های مکرر برای هر بار ممانعت وجود ندارد، بلکه می توان با همان سند اولیه، اقدامات قانونی را پیگیری کرد.

آیا می توان به صدور اجراییه اعتراض کرد؟

اعتراض به صدور اجراییه تنها در موارد بسیار محدودی امکان پذیر است. این اعتراض معمولاً زمانی مطرح می شود که فرد مدعی باشد اجراییه بر اساس حکمی که قطعی نشده یا اشتباهی در صدور آن رخ داده، صادر شده است. اعتراض به ماهیت حکم اصلی (یعنی خود حق ملاقات) پس از قطعیت یافتن آن، از طریق اعتراض به اجراییه امکان پذیر نیست. اگر اعتراضی مطرح شود، باید در واحد اجرای احکام مورد بررسی قرار گیرد و در صورت محق بودن معترض، ممکن است اجرای اجراییه موقتاً متوقف شود.

هزینه های مربوط به صدور و اجرای اجراییه

هزینه های مربوط به صدور اجراییه معمولاً شامل هزینه دادرسی اندکی برای ثبت درخواست اجراییه است که توسط قوه قضاییه تعیین می شود. اما هزینه های پیگیری و اجرای اجراییه، به خصوص در صورتی که نیاز به کمک وکیل باشد، می تواند متغیر باشد. این هزینه ها شامل حق الوکاله وکیل، هزینه های دفتری و گاهی هزینه های مربوط به مأمورین اجرا (در صورت خاص بودن پرونده) خواهد بود. توصیه می شود پیش از اقدام، با یک وکیل متخصص مشورت شود تا از تمامی هزینه های احتمالی مطلع گردید.

سن فرزند و تأثیر آن در اجرای اجراییه

سن فرزند نقش مهمی در نحوه اجرای اجراییه و تعیین مصلحت او دارد. تا پیش از سن بلوغ (دختران ۹ سال تمام قمری و پسران ۱۵ سال تمام قمری)، دادگاه عمدتاً بر اساس مصلحت کودک و قوانین موجود تصمیم گیری می کند. اما پس از رسیدن فرزند به سن بلوغ و به خصوص در دوران نوجوانی، تمایل و خواست فرزند برای ملاقات با هر یک از والدین، به شدت مورد توجه دادگاه قرار می گیرد. در این سنین، نمی توان فرزند را به زور و خلاف میل باطنی اش به ملاقات با والدی اجبار کرد. در چنین مواردی، دادگاه سعی می کند با گفت وگو با فرزند و سنجش دلایل او، بهترین تصمیم را برای آینده روابط خانوادگی اتخاذ کند و ممکن است در اجراییه نیز تعدیلاتی اعمال شود.

در صورت مفقود شدن اجراییه چه باید کرد؟

اگر اجراییه ملاقات فرزند مفقود شود، والد متقاضی نباید نگران باشد. با مراجعه به واحد اجرای احکام دادگاه صادرکننده اجراییه، می توان درخواست رونوشت مصدق یا گواهی مفقودی را ارائه داد. دادگاه با بررسی پرونده و اطمینان از صحت درخواست، نسخه ای المثنی از اجراییه یا گواهی معتبر مبنی بر صدور اجراییه را صادر خواهد کرد که دارای همان اعتبار حقوقی اجراییه اصلی است.

نیاز به وکیل برای پیگیری اجراییه

گرچه پیگیری اجراییه ملاقات فرزند به صورت شخصی نیز امکان پذیر است، اما مشاوره و همراهی با یک وکیل متخصص خانواده می تواند فرآیند را به شکل قابل توجهی تسهیل کند. وکیل با اشراف به تمامی زوایای قانونی، می تواند در جمع آوری مدارک، تنظیم درخواست ها، پیگیری های اداری و در صورت لزوم، دفاع در دادگاه، راهنمای مؤثری باشد. حضور وکیل به خصوص در مواردی که طرف مقابل نیز از وکیل استفاده می کند یا پرونده با پیچیدگی های خاصی همراه است، اهمیت دوچندانی پیدا می کند.

جمع بندی و توصیه های نهایی

حق ملاقات فرزند، بخش جدایی ناپذیری از حقوق خانواده است که برای حفظ سلامت روانی و عاطفی کودک و والدین پس از جدایی ضروری است. اجراییه ملاقات فرزند به عنوان ابزاری قانونی، تضمین کننده این حق در مواجهه با عدم تمکین طرف مقابل است. همانطور که در این مقاله بررسی شد، فرآیند دریافت و اجرای اجراییه شامل مراحل مشخصی است که از اطمینان از قطعیت حکم آغاز شده و تا پیگیری های عملی در واحد اجرای احکام و حتی استفاده از نیروی انتظامی ادامه می یابد.

همواره باید مصلحت و سلامت روحی کودک را در تمامی مراحل در اولویت قرار داد. حفظ آرامش، پرهیز از تنش و همکاری تا حد امکان، می تواند به فرزند کمک کند تا با شرایط جدید سازگار شود. اما در جایی که همکاری ناممکن است و حقوق قانونی نادیده گرفته می شود، اطلاع از پیامدهای حقوقی و کیفری ممانعت از اجرای اجراییه، از جمله امکان شکایت کیفری بر اساس ماده ۶۳۲ قانون مجازات اسلامی و حتی تغییر حضانت، به والدین این توانمندی را می دهد که قاطعانه از حقوق خود و فرزندشان دفاع کنند.

توصیه نهایی این است که در مواجهه با این فرآیند، هرگز از مشورت با یک وکیل متخصص خانواده غافل نشوید. یک وکیل مجرب می تواند راهنمایی های ارزشمندی ارائه دهد، از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کند و به شما کمک کند تا با سرعت و دقت بیشتری به نتیجه مطلوب دست یابید. با آگاهی از حقوق و تکالیف قانونی، می توان از بسیاری از چالش ها پیشگیری کرد و محیطی امن و باثبات برای رشد فرزند فراهم آورد.

---