خلاصه کتاب سپیده دمان همه چیز: تاریخ جدید نوع بشر ( نویسنده دیوید ونگرو، دیوید گریبر )

کتاب «سپیده دمان همه چیز: تاریخ جدید نوع بشر» نوشته دیوید گریبر و دیوید ونگرو، روایات رایج درباره خاستگاه تمدن، دولت و نابرابری در تاریخ بشر را به چالش می کشد و دیدگاهی انقلابی ارائه می دهد. نویسندگان با بازنگری گسترده در شواهد باستان شناسی و انسان شناسی، نشان می دهند که تاریخ بشر بسیار پیچیده تر، متنوع تر و آزادانه تر از تصورات پیشین بوده است.

مدت هاست که داستان تکامل بشری به صورت خطی و اجتناب ناپذیر روایت می شود؛ داستانی که از گروه های کوچک شکارچی-گردآورنده آغاز شده و به انقلاب کشاورزی، پیدایش شهرها، دولت ها و در نهایت نابرابری های اجتماعی ختم می شود. این روایت، که ریشه های عمیقی در اندیشه های قرن هجدهم میلادی دارد، بر این فرض استوار است که انسان برای رسیدن به تمدن، ناگزیر به قربانی کردن آزادی های اولیه و پذیرش ساختارهای سلطه گر بوده است. با این حال، سپیده دمان همه چیز، اثری پیشگامانه از دیوید گریبر، انسان شناس برجسته فقید، و دیوید ونگرو، باستان شناس مطرح، این روایت های متعارف را زیر سؤال می برد و خواننده را به سفری فکری در تاریخ سی هزار ساله بشر دعوت می کند. این کتاب، با رویکردی بین رشته ای و انقلابی، پرده از حقایقی برمی دارد که درک ما از گذشته، حال و آینده نوع بشر را دگرگون می کند.

نویسندگان در این اثر عظیم، به شکلی جسورانه، مسیرهای متعددی را که جوامع بشری در طول تاریخ طی کرده اند، کاوش می کنند. آن ها نشان می دهند که انسان ها در اعصار مختلف، توانایی چشمگیری در انتخاب آگاهانه نوع سازماندهی اجتماعی خود داشته اند و برخلاف آنچه رایج شده، نابرابری و سلطه، پیامدهای حتمی تکامل نیستند. با غرق شدن در صفحات این کتاب، خواننده با مثال های بی شماری از جوامع باستانی روبرو می شود که در آن ها، آزادی، برابری و خودمدیریتی، برخلاف انتظار، در مقیاس های بزرگ نیز تجربه شده است. این مقاله، به عنوان یک خلاصه جامع و تحلیلی، خواننده را با ایده های محوری و استدلال های کلیدی این اثر ۸۰۰ صفحه ای آشنا می کند تا بدون نیاز به مطالعه کامل، به درکی عمیق از دیدگاه های نوآورانه گریبر و ونگرو دست یابد.

چالش با روایت های متعارف تاریخ بشر

کتاب سپیده دمان همه چیز سفر خود را با به چالش کشیدن بنیادی ترین فرضیات ما درباره تاریخ بشر آغاز می کند. این فرضیات، که اغلب در قالب داستان های خطی و اجتناب ناپذیر تکامل انسان ارائه می شوند، در واقعیت، مسیرهای پیچیده و متنوعی را که اجداد ما پیموده اند، نادیده می گیرند. نویسندگان با هوشمندی خاصی نشان می دهند که چگونه بسیاری از باورهای رایج ما درباره انسان اولیه و نحوه رسیدن ما به اینجا، ریشه هایی در تصورات فلسفی قرن هجدهم دارند تا شواهد باستان شناسی و انسان شناسی.

وداع با داستان خطی تکامل

یکی از قوی ترین استدلال های گریبر و ونگرو، نفی داستان نردبانی تکامل بشر است؛ روایتی که انسان را به ترتیب از شکارچی-گردآورنده به کشاورز، سپس به شهرنشین، و در نهایت به شهروند دولتی سلسله مراتبی تبدیل می کند. آن ها با ارائه شواهد فراوان، ثابت می کنند که این مسیر نه تنها خطی نبوده، بلکه بسیار ناهموار، پر از انتخاب ها و بازگشت ها بوده است. به عنوان مثال، بسیاری از جوامع باستانی، پس از مدتی کشاورزی، آگاهانه به شکار و گردآوری بازگشته اند یا ساختارهای اجتماعی پیچیده ای را بدون تکیه بر کشاورزی گسترده توسعه داده اند. این کتاب به خواننده امکان می دهد تا با ذهنی باز، به تنوع شگفت انگیز راه های زندگی در گذشته بنگرد و از ایده یک مسیر واحد برای پیشرفت رها شود.

اسطوره های بنیادین آزادی و تمدن

نویسندگان به تحلیل دقیق اندیشه های متفکرانی چون ژان ژاک روسو و توماس هابز می پردازند که هر یک تصویری متفاوت از وضعیت طبیعی انسان ارائه کرده اند. روسو با ایده وحشی نجیب بر آزادی و برابری انسان در طبیعت تأکید داشت، در حالی که هابز با جنگ همه علیه همه بر نیاز به دولت متمرکز برای کنترل غرایز حیوانی انسان اصرار می ورزید. گریبر و ونگرو استدلال می کنند که این دیدگاه ها، بیش از آنکه بر شواهد واقعی مبتنی باشند، بر فرضیات فلسفی و سیاسی زمان خود بنا شده اند و به طور ناخودآگاه، به شکل گیری روایات تک بعدی از تاریخ بشری کمک کرده اند. آن ها این اسطوره ها را به چالش می کشند و نشان می دهند که بسیاری از آزادی های اولیه نه از بین رفته اند، بلکه به دلیل ظهور ساختارهای خاص کنترل و سلطه، کمتر مورد توجه قرار گرفته اند.

تاثیر فراموش شده انتقاد بومی

یکی از بخش های روشنگر کتاب، بررسی تاثیر متفکران و جوامع بومی آمریکایی بر روشنگری اروپا است. نویسندگان نشان می دهند که چگونه برخورد اروپاییان با جوامعی که از نظر اجتماعی به شکل های بسیار متفاوتی سازماندهی شده بودند – جوامعی که فاقد پادشاه، زندان، مالکیت خصوصی گسترده، یا بوروکراسی پیچیده بودند – باعث شد اروپایی ها به بازاندیشی در مفاهیمی مانند آزادی، برابری، و حکومت بپردازند. به عنوان مثال، گفت وگوهای میان متفکران فرانسوی و رهبران بومی، از جمله کنفدراسیون وندات (به ویژه چهره هایی مانند کاندرونک)، تاثیر قابل توجهی بر اندیشمندانی چون روسو داشت. این تاثیر مهم، اغلب در روایت های سنتی تاریخ روشنگری نادیده گرفته شده است و گریبر و ونگرو، با بازگرداندن این صداها به جایگاه واقعی شان، تصویری کامل تر و غنی تر از سیر ایده ها در تاریخ ارائه می دهند. این بخش به خواننده نشان می دهد که دانش و الهام، نه فقط از یک جهت، بلکه از تعاملات پیچیده میان فرهنگ ها و تمدن ها سرچشمه می گیرد.

مفاهیم کلیدی و دیدگاه های نوآورانه کتاب

پس از به چالش کشیدن روایت های مرسوم، کتاب سپیده دمان همه چیز به معرفی مفاهیم و دیدگاه های نوآورانه ای می پردازد که درک ما از تاریخ بشر را عمیق تر و جامع تر می سازند. این مفاهیم، پنجره ای به سوی امکانات فراموش شده و مسیرهای جایگزین در گذشته می گشایند که می توانند الهام بخش آینده ای متفاوت باشند. نویسندگان با دقت و ظرافت، مثال های بی شماری از جوامع باستانی ارائه می دهند که از منطق پیشرفت خطی رایج تبعیت نمی کردند و نشان می دهند که انتخاب های آگاهانه انسان، همواره نقش محوری در شکل گیری آرایش های اجتماعی داشته است.

سیالیت و تنوع ساختارهای اجتماعی

یکی از جذاب ترین ایده های مطرح شده در کتاب، مفهوم سیالیت فصلی است. نویسندگان کشف کرده اند که بسیاری از جوامع باستانی، به ویژه در عصر یخبندان و پس از آن، ساختارهای اجتماعی ثابتی نداشتند، بلکه به صورت فصلی بین سازماندهی های مختلف جابه جا می شدند. برای مثال، یک گروه ممکن بود در فصل شکار یا ماهیگیری به صورت یک جامعه بزرگ و سلسله مراتبی با رهبران مقتدر عمل کند، اما در فصول دیگر، به گروه های کوچک تر و برابری طلبانه تقسیم شود. این جابه جایی آگاهانه، نشان دهنده توانایی انسان ها در آزمایش با اشکال مختلف سازماندهی اجتماعی و انتخاب بهترین گزینه برای شرایط خاص بود. این مفهوم، به خواننده نشان می دهد که انعطاف پذیری و تنوع، نه تنها در تاریخ بشر وجود داشته، بلکه یک ویژگی برجسته و قدرتمند بوده است.

سه گانه آزادی های بنیادین انسان

گریبر و ونگرو استدلال می کنند که سه آزادی بنیادین، همواره در طول تاریخ بشر وجود داشته اند و نادیده گرفتن آن ها، به درک ناقصی از گذشته منجر می شود. این سه آزادی عبارتند از:

1. آزادی جابه جایی: امکان مهاجرت و ترک گروه، در صورت نارضایتی از شرایط. این آزادی، یک اهرم قدرتمند برای حفظ برابری و جلوگیری از سلطه بوده است.
2. آزادی نافرمانی: امکان نادیده گرفتن دستورات و مخالفت با اقتدار. این آزادی، نشان دهنده نبود بوروکراسی های پیچیده یا سیستم های انضباطی اجباری در بسیاری از جوامع اولیه است.
3. آزادی خلق و دگرگون کردن: امکان ایجاد و تغییر آگاهانه مناسبات اجتماعی. انسان ها در طول تاریخ، نه صرفاً بازیچه نیروهای کور تاریخ، بلکه عاملان فعالی بوده اند که آگاهانه جوامع خود را شکل داده اند.

این سه آزادی، نشان می دهند که انسان ها همیشه ظرفیت خودمدیریتی و مقاومت در برابر سلطه را داشته اند و این ظرفیت، در بسیاری از روایت های رایج نادیده گرفته شده است.

بازنگری در انقلاب کشاورزی

نظریه انقلاب کشاورزی به عنوان یک جهش ناگهانی و اجتناب ناپذیر که به شهرنشینی و دولت ها منجر شد، یکی دیگر از فرضیاتی است که نویسندگان آن را به چالش می کشند. آن ها نشان می دهند که اهلی سازی گیاهان و حیوانات، فرآیندی تدریجی و پراکنده بوده است و بسیاری از جوامع، آگاهانه کشاورزی گسترده را رد کرده اند. همچنین، در مواردی، شهرنشینی پیش از کشاورزی گسترده اتفاق افتاده است؛ بدین معنا که مردم ابتدا در مکان های بزرگ و با منابع پایدار (مانند ماهیگیری یا درختان میوه) ساکن شدند و سپس به تدریج به کشاورزی روی آوردند. این دیدگاه، رابطه علّی بین کشاورزی و تمدن را معکوس می کند و پیچیدگی های بیشتری به درک ما از توسعه انسانی می افزاید.

شهرها بدون دولت

شاید یکی از جذاب ترین یافته های کتاب، وجود شهرهای بزرگ و پیچیده در تاریخ است که بدون طبقه حاکم مرکزی، بوروکراسی یا دولت به معنای امروزی سازماندهی شده بودند. نمونه های چشمگیری مانند تمدن هاراپان در دره سند یا شهرهای میسیسیپی در آمریکای شمالی، نشان می دهند که تصمیم گیری جمعی از طریق شوراها و مجامع دموکراتیک، در مقیاس های بسیار بزرگ نیز امکان پذیر بوده است. این واقعیت، فرضیات روانشناسی تکاملی درباره نیاز جوامع بزرگتر به سلسله مراتب اجباری را به چالش می کشد و به خواننده امکان می دهد تا اشکال متفاوتی از سازماندهی شهری را تصور کند که از مدل های متداول غربی فراتر می روند.

شیزموجنسیس (Schismogenesis)

گریبر و ونگرو مفهوم شیزموجنسیس را که توسط انسان شناس گرگوری بیتسون معرفی شده است، برای توضیح چگونگی تعریف جوامع از خود در تقابل با یکدیگر به کار می برند. این فرآیند، نه تنها به تفاوت های فرهنگی، بلکه به شکل گیری الگوهای اجتماعی متفاوت نیز منجر می شود. به عنوان مثال، یک جامعه ممکن است خود را ضد-امپراتوری تعریف کند و از این رو، ساختارهایی را در پیش بگیرد که دقیقاً برعکس ساختارهای امپراتوری همسایه است. این مفهوم نشان می دهد که تکامل اجتماعی تنها نتیجه عوامل داخلی نیست، بلکه از پویایی های پیچیده تعامل و تقابل میان گروه ها نیز تأثیر می پذیرد.

اشکال تسلط و چرا دولت خاستگاهی ندارد

یکی از ادعاهای محوری کتاب، این است که دولت یک پدیده واحد و دارای خاستگاهی مشخص نیست، بلکه ترکیبی از سه شکل اصلی کنترل و تسلط است که می تواند به طور مستقل یا ترکیبی در جوامع وجود داشته باشد:

1. کنترل خشونت (حاکمیت): اعمال قدرت فیزیکی و توانایی اجبار.
2. کنترل اطلاعات (مدیریت/بوروکراسی): توانایی جمع آوری، طبقه بندی و کنترل دانش.
3. کاریزمای فردی (سیاست رقابتی): توانایی یک فرد برای تأثیرگذاری و رهبری از طریق جاذبه شخصی.

نویسندگان نشان می دهند که در طول تاریخ، بسیاری از جوامع تنها یک یا دو مورد از این اشکال تسلط را تجربه کرده اند و دولت مدرن، محصول ترکیب پیچیده و اغلب ناهماهنگ این سه وجه است. این تحلیل، به خواننده کمک می کند تا به جای جستجو برای یک نقطه آغاز واحد برای دولت، به تنوع و پیچیدگی ساختارهای قدرت در طول تاریخ پی ببرد و درک کند که دولت، یک پدیده از پیش تعیین شده یا اجتناب ناپذیر نبوده است.

خلاصه ای از مباحث فصل به فصل

کتاب سپیده دمان همه چیز در دوازده فصل، به شکلی دقیق و مستند، به بررسی جنبه های مختلف تاریخ بشر می پردازد و روایت های سنتی را از زوایای گوناگون به چالش می کشد. هر فصل، گامی در جهت بازآفرینی درک ما از گذشته و کشف پتانسیل های فراموش شده انسان است.

فصل ۱: وداع با کودکی انسان

این فصل به نقد و بررسی ریشه های داستان تکامل بشر و ایده انسان اولیه می پردازد. نویسندگان نشان می دهند که داستان های رایج درباره انسان های بدوی که در جهل و نادانی زندگی می کردند، بیشتر محصول تخیلات فلاسفه قرن هجدهم بوده تا شواهد باستان شناسی. آن ها استدلال می کنند که اجداد ما، حتی در دوران پارینه سنگی، بسیار پیچیده تر و باهوش تر از آنچه تصور می شود، بوده اند و قادر به انتخاب های آگاهانه در سازماندهی اجتماعی خود بوده اند.

فصل ۲: آزادی شریرانه

در این فصل، گریبر و ونگرو به تبیین دقیق سه آزادی بنیادین (آزادی جابه جایی، نافرمانی، و خلق/دگرگون کردن) می پردازند. آن ها با ارائه مثال های تاریخی و باستان شناسی متعدد، نشان می دهند که این آزادی ها چگونه در جوامع باستانی وجود داشته اند و چگونه این جوامع، از طریق اعمال این آزادی ها، توانسته اند از سلطه و نابرابری اجتناب کنند. این فصل، مفهوم آزادی را نه به عنوان یک دستاورد مدرن، بلکه به عنوان یک قابلیت ذاتی در انسان برجسته می کند.

فصل ۳: آب شدن یخِ عصر یخبندان

این فصل به بازنگری در زندگی جوامع پارینه سنگی و توانایی آن ها در سازماندهی های متنوع و پیچیده می پردازد. نویسندگان شواهدی ارائه می دهند که نشان می دهد حتی در دوران یخبندان، انسان ها قادر به ایجاد ساختارهای اجتماعی پیچیده، از جمله شهرهای فصلی یا اجتماعات بزرگ برای جشن ها و آیین ها بوده اند. این امر، به چالش کشیدن ایده وحشی بودن انسان های اولیه کمک می کند.

فصل ۴: مردم آزاد، خاستگاه فرهنگ ها و ظهور مالکیت خصوصی

این فصل به بررسی چگونگی ظهور و پذیرش یا رد مالکیت خصوصی و نظام های اجتماعی می پردازد. نویسندگان استدلال می کنند که مالکیت خصوصی، نه یک پدیده جهانی و اجتناب ناپذیر، بلکه نتیجه انتخاب های آگاهانه و شرایط خاص بوده است. آن ها مثال هایی از جوامعی را مطرح می کنند که در آن ها، مالکیت اشتراکی یا اشکال دیگری از سازماندهی اقتصادی رایج بوده است.

فصل ۵: روزی روزگاری در فصول دور

این فصل به مفهوم سیالیت فصلی در ساختارهای اجتماعی می پردازد. نویسندگان با مثال های متعدد، نشان می دهند که چگونه جوامع باستانی می توانستند به صورت آگاهانه، ساختار اجتماعی خود را بر اساس فصل یا نیازهای خاص تغییر دهند. این سیالیت، به آن ها امکان می داد تا از ایجاد ساختارهای ثابت و سلسله مراتبی که منجر به نابرابری می شد، جلوگیری کنند.

فصل ۶: سبزه های اَدونیس

این فصل، روایت های متعارف درباره اهلی سازی و انقلاب کشاورزی را به چالش می کشد. گریبر و ونگرو نشان می دهند که اهلی سازی گیاهان و حیوانات، فرآیندی بسیار طولانی تر و پیچیده تر از یک انقلاب ناگهانی بوده و در بسیاری از موارد، به صورت آزمون و خطا انجام شده است. آن ها تاکید می کنند که کشاورزی، همیشه به معنای از دست دادن آزادی نبوده است.

فصل ۷: زیست بوم آزادی

نویسندگان در این فصل، نمونه هایی از جوامعی را بررسی می کنند که آگاهانه کشاورزی گسترده را رد کرده اند یا مدل های کشاورزی پایداری را توسعه داده اند که بر خلاف مدل های تک کشت و متمرکز، آزادی و تنوع را حفظ می کردند. این فصل، به خواننده نشان می دهد که انتخاب های زیست محیطی و اجتماعی، چگونه می توانستند به شکل های متفاوتی از تمدن منجر شوند.

فصل ۸: شهرهای خیالی

این فصل به امکان وجود شهرهای بزرگ بدون حکومت متمرکز می پردازد. نویسندگان با ارائه شواهد باستان شناسی از شهرهایی مانند تمدن هاراپان یا شهرهای اولیه در آمریکای شمالی، نشان می دهند که جوامع شهری می توانستند از طریق شوراها، مجامع و همکاری های داوطلبانه اداره شوند، بدون اینکه نیاز به یک دولت مرکزی داشته باشند. این ایده، تصورات ما از سازماندهی شهری و ضرورت بوروکراسی را به چالش می کشد.

کتاب «سپیده دمان همه چیز» روایات متعارف تاریخ بشر را به چالش می کشد و نشان می دهد که انسان ها همواره توانایی آزمایش آگاهانه با ترتیب های اجتماعی مختلف و انتخاب آگاهانه برای خودگردانی را داشته اند.

فصل ۹: پنهان شدن پیش چشم همه

این فصل به این موضوع می پردازد که چرا برخی شواهد باستان شناسی که با روایت های رایج در تضاد هستند، نادیده گرفته شده اند یا به درستی تفسیر نشده اند. نویسندگان استدلال می کنند که پیش فرض های نظری، گاهی اوقات مانع از دیدن واقعیت های تاریخی می شود و نیاز به یک بازنگری انتقادی در روش شناسی های پژوهشی وجود دارد.

فصل ۱۰: چرا دولت خاستگاهی ندارد

یکی از مهم ترین فصول کتاب، به نقد عمیق بر نظریه های تشکیل دولت می پردازد. گریبر و ونگرو استدلال می کنند که دولت، یک پدیده یکپارچه با یک نقطه آغاز مشخص نیست، بلکه ترکیبی از سه شکل اصلی کنترل (خشونت، اطلاعات، کاریزما) است که می توانستند به طور مستقل یا ترکیبی در جوامع باستانی ظاهر شوند. آن ها نشان می دهند که هیچ مسیر اجتناب ناپذیری برای تشکیل دولت به معنای مدرن وجود نداشته است.

فصل ۱۱: بازگشت به نقطه آغاز

این فصل به جمع بندی آزادی های بنیادین و پتانسیل های فراموش شده بشریت می پردازد. نویسندگان بر این نکته تأکید می کنند که تاریخ بشر، نه داستانی از پیشرفت خطی به سوی نابرابری، بلکه روایتی از انتخاب ها، آزمایش ها و پتانسیل های همیشگی برای ایجاد جوامعی آزادتر و برابرتر است. آن ها ما را به بازنگری در آنچه از دست داده ایم و آنچه می توانیم از گذشته بیاموزیم، فرا می خوانند.

فصل ۱۲: نتیجه گیری

فصل پایانی، پیام نهایی نویسندگان و تلویحات آن برای آینده را مطرح می کند. آن ها بر این باورند که درک این تنوع تاریخی، می تواند به ما کمک کند تا در مورد امکان پذیری اشکال جدید سازماندهی اجتماعی در زمان حال و آینده، با امید و خلاقیت بیشتری بیندیشیم. این فصل، دعوتی است برای رهایی از محدودیت های تخیلی درباره آنچه انسان ها قادر به انجام آن هستند.

اهمیت، تاثیر و بازخوردها

سپیده دمان همه چیز بلافاصله پس از انتشار، موجی از تحسین و بحث را در محافل علمی و عمومی برانگیخت. این کتاب به سرعت به یکی از پرفروش ترین آثار در حوزه علوم انسانی تبدیل شد و جوایز متعددی را به خود اختصاص داد که نشان دهنده اهمیت و جایگاه انقلابی آن در تاریخ نگاری و انسان شناسی معاصر است.

اهمیت و جایگاه کتاب

اهمیت کتاب سپیده دمان همه چیز در توانایی آن برای به چالش کشیدن فرضیات عمیق ریشه دار درباره تاریخ بشر نهفته است. نویسندگان با استفاده از مجموعه ای بی نظیر از شواهد باستان شناسی و انسان شناسی، نه تنها روایت های خطی تکامل اجتماعی را رد می کنند، بلکه نشان می دهند که مسیرهای متفاوتی برای زندگی جمعی وجود داشته و انسان ها همواره قابلیت آگاهانه شکل دهی به جوامع خود را داشته اند. این کتاب یک نقشه راه فکری برای درک پیچیدگی های گذشته فراهم می کند و به خواننده دیدگاهی تازه برای تصور آینده ای متفاوت می بخشد. «سپیده دمان همه چیز» نه تنها یک اثر تاریخی، بلکه یک بیانیه فلسفی عمیق در مورد ظرفیت های انسانی برای آزادی و سازماندهی اجتماعی است.

«سپیده دمان همه چیز»، این را که مسیر تکامل بشری خطی یا اجتناب ناپذیر نبود، نادیده می گیرد و کم اهمیت جلوه می دهد.

بازخوردهای مثبت

کتاب با استقبال گسترده منتقدان و دانشگاهیان روبرو شد. بسیاری آن را انقلابی و دگرگون کننده خوانده اند. ساندی تایمز آن را اثری دانست که بیش از آنکه درمورد گذشته باشد، درباره ی زندگی حالِ انسان هاست. گاردین نیز بر اهمیت آن برای یافتن راه های جدیدی برای سازماندهی جامعه ی امروز تأکید کرد. این نظرات نشان می دهند که کتاب نه تنها از نظر آکادمیک قدرتمند است، بلکه در سطح عمومی نیز توانسته است افق های جدیدی را بگشاید و به بحث های مهم درباره آینده بشر دامن زند. تحلیل دقیق و مستندات غنی، از جمله نقاط قوت این اثر برشمرده شده اند.

نقدهای وارد بر کتاب

با وجود تحسین های فراوان، سپیده دمان همه چیز از نقدها نیز بی نصیب نمانده است. برخی از منتقدان، طولانی بودن و حجم بالای اطلاعات ارائه شده را چالش برانگیز دانسته اند، که می تواند برای خواننده غیرمتخصص دشوار باشد. پیچیدگی استدلال ها و گاهی رویکردی که برخی آن را چپ گرایانه تلقی کرده اند، نیز مورد بحث قرار گرفته است. با این حال، حتی این نقدها نیز اغلب بر غنای محتوایی و قدرت استدلالی کتاب تأکید دارند. برخی نیز به این نکته اشاره کرده اند که کتاب در برخی مناطق جغرافیایی کمتر شناخته شده (مانند آفریقا، استرالیا، و اقیانوسیه) کمتر ورود کرده است، هرچند نویسندگان خود نیز قصد داشتند در مجلدات بعدی به این مناطق بپردازند.

گریبر و ونگرو با دام غایت گرایانه که بسیاری از تاریخ نگاران در آن به دام می افتند، مخالفت می کنند: این که گروه های انسانی بزرگتر نیازمند نظام های پیچیده تری هستند.

نتیجه گیری

کتاب سپیده دمان همه چیز: تاریخ جدید نوع بشر، بیش از یک اثر تاریخی، یک بیانیه جسورانه در مورد توانایی های فراموش شده انسان است. دیوید گریبر و دیوید ونگرو، با نگاهی دقیق و بی طرفانه به شواهد باستان شناسی و انسان شناسی، پرده از این واقعیت برمی دارند که مسیر تاریخ بشر، نه یک خط مستقیم و اجتناب ناپذیر به سوی سلسله مراتب و نابرابری، بلکه یک شبکه پیچیده از انتخاب های آگاهانه، آزمایش ها، و دگرگونی های اجتماعی بوده است. این کتاب به خواننده می آموزد که تصورات رایج ما درباره انسان اولیه، انقلاب کشاورزی، و خاستگاه دولت تا چه اندازه تحت تأثیر پیش فرض های ایدئولوژیک و فلسفی شکل گرفته اند، نه صرفاً شواهد علمی.

پیام اصلی کتاب، قدرتمند و الهام بخش است: انسان ها همواره توانایی شکل دهی آگاهانه به جوامع خود را داشته اند و این آزادی، نه یک دستاورد مدرن، بلکه یک قابلیت دیرینه و بنیادین است. درک این تنوع و سیالیت تاریخی، به ما امکان می دهد تا با نگاهی بازتر به چالش های امروز بنگریم و اشکال جدیدی از سازماندهی اجتماعی را تصور کنیم که فراتر از مدل های از پیش تعیین شده هستند. برای هر کسی که به درک عمیق تر ریشه های تمدن، ماهیت آزادی، و پتانسیل های نهفته در تاریخ بشر علاقه مند است، مطالعه کامل کتاب سپیده دمان همه چیز تجربه ای فراموش نشدنی و دگرگون کننده خواهد بود.