موزه ترمه در یزد

موزه ترمه در یزد گنجینه ای بی نظیر است که داستان هزاران سال هنر و خلاقیت را در تاروپود خود جای داده است. این مکان نه تنها اولین موزه تخصصی ترمه بافی در ایران به شمار می رود، بلکه با قرار گرفتن در قلب شهر تاریخی یزد، تجربه ای فراموش نشدنی از سفر به دنیای نقش و رنگ را برای هر بازدیدکننده ای رقم می زند.

سفری به یزد، شهر بادگیرها و خانه های خشتی، همواره با کشف گنجینه های پنهان هنر و فرهنگ همراه است. در میان تمام جاذبه های بی شماری که این دیار کهن ارائه می دهد، موزه ترمه یزد همچون نگینی درخشان در قلب کویر می درخشد و هر گردشگری را به دنیایی از زیبایی، دقت و ظرافت رهنمون می سازد. این موزه، که به عنوان نخستین موزه تخصصی ترمه در ایران شناخته می شود، نه تنها تاریخچه ای غنی از این هنر اصیل نساجی را به نمایش می گذارد، بلکه جایگاه یزد را به عنوان مهد و خاستگاه ترمه بافی اصیل ایرانی بیش از پیش تثبیت می کند.

بازدید از موزه ترمه یزد، تنها تماشای چند قطعه پارچه نفیس نیست؛ بلکه تجربه ای عمیق و منحصر به فرد است که شما را با سرگذشت پرفراز و نشیب این هنر، از شکل گیری اولین تاروپودها تا تبدیل شدن به شاهکارهای امروزی، آشنا می سازد. در این موزه، می توان رد پای دستان هنرمندان بی نام و نشانی را دنبال کرد که با عشق و صبر، هر گره و هر طرح را بر تاروپود این پارچه گران بها بافته اند. این سفر، فرصتی است برای درک ارزش واقعی یکی از نفیس ترین صنایع دستی ایران که هویت فرهنگی ما را به بهترین شکل ممکن بازتاب می دهد.

موزه ترمه یزد کجاست؟

برای آغاز این سفر هنری، دانستن محل دقیق موزه ترمه در یزد از اهمیت بالایی برخوردار است. موزه ترمه در قلب بافت تاریخی و دیدنی شهر یزد، در خیابان امام خمینی، کوی شهیدان حسینیان واقع شده است. این موقعیت مکانی، خود به تنهایی یک جاذبه به شمار می رود؛ چرا که موزه در میان کوچه پس کوچه هایی با معماری منحصر به فرد یزدی قرار گرفته است که هر گوشه اش داستانی از گذشته را روایت می کند.

آدرس دقیق و راهنمای دسترسی

دسترسی به موزه ترمه یزد بسیار آسان است و می توان با پیاده روی در بافت تاریخی شهر، به آن رسید. خیابان امام خمینی یکی از شریان های اصلی و پر تردد یزد است و کوی شهیدان حسینیان نیز به خوبی شناخته شده است. از هر نقطه شهر، با استفاده از تاکسی های شهری یا وسایل حمل و نقل عمومی، می توان به راحتی خود را به این منطقه رساند و سپس با چند دقیقه پیاده روی در میان کوچه های خشتی، به ورودی موزه رسید.

موقعیت مکانی در بافت تاریخی یزد

یکی از بزرگترین مزیت های موقعیت مکانی موزه ترمه یزد، نزدیکی آن به سایر جاذبه های تاریخی و فرهنگی این شهر است. میدان امیرچخماق با معماری باشکوه خود، مسجد جامع یزد با مناره های بلند و سر به فلک کشیده و خانه های تاریخی نظیر خانه لاری ها، تنها چند قدم با موزه فاصله دارند. این نزدیکی به معنای آن است که بازدیدکنندگان می توانند به راحتی یک برنامه سفر جامع و پربار را برای خود بچینند و در یک روز، از چندین گنجینه تاریخی یزد بازدید کنند و خود را غرق در شکوه فرهنگ و هنر این سرزمین کنند.

وجود فروشگاه های صنایع دستی و رستوران های سنتی در اطراف موزه نیز، تجربه بازدید را کامل تر می کند. در این منطقه، بوی کاهگل و عطر شیرینی های یزدی در هم آمیخته و هر لحظه را به خاطره ای دلنشین تبدیل می نماید. هیچ شماره تماسی برای موزه در دسترس عموم ذکر نشده است، اما حضور در محل و بازدید حضوری بهترین راه برای کسب اطلاعات است.

ساعات بازدید و هزینه ورودی موزه ترمه یزد

برنامه ریزی دقیق برای بازدید از موزه ترمه در یزد، به شما کمک می کند تا بیشترین بهره را از این تجربه فرهنگی ببرید. ساعات بازدید و هزینه ورودی از جمله اطلاعات حیاتی هستند که قبل از عزیمت باید به آن ها توجه شود.

ساعات کاری

این موزه معمولاً در بیشتر ایام سال، پذیرای علاقه مندان به هنر ترمه بافی است. ساعات کاری موزه ترمه یزد در روزهای عادی از صبح تا عصر است، اما توصیه می شود قبل از برنامه ریزی سفر، از طریق جستجوی آنلاین یا پرس وجو از اهالی محلی، از ساعات دقیق بازگشایی و تعطیلی در روزهای خاص و تعطیلات رسمی اطمینان حاصل شود. تغییرات فصلی یا مناسبت های خاص ممکن است در ساعات کاری موزه تأثیرگذار باشند.

هزینه ورودی

یکی از ویژگی های دلگرم کننده موزه ترمه یزد، رایگان بودن بازدید از آن است. این امکان به تمامی اقشار جامعه، از گردشگران خارجی و داخلی گرفته تا دانشجویان و علاقه مندان به صنایع دستی، اجازه می دهد تا بدون دغدغه مالی، از این گنجینه بی نظیر دیدن کنند و با هنر اصیل ترمه بافی آشنا شوند. این رویکرد، در راستای ترویج فرهنگ و هنر ایرانی و دسترسی همگانی به میراث ملی، بسیار ارزشمند است.

زمان پیشنهادی برای بازدید کامل

برای یک بازدید جامع و کامل از موزه ترمه یزد، به طور معمول حدود ۱.۵ تا ۲ ساعت زمان نیاز است. در این مدت، می توان با آرامش از بخش های مختلف موزه بازدید کرد، سیر تحول دستگاه های بافت را مشاهده نمود، به جزئیات طرح و نقش ترمه ها دقت کرد و در صورت تمایل، از فروشگاه موزه نیز دیدن کرد. این زمان به شما اجازه می دهد تا نه تنها اطلاعات کاملی کسب کنید، بلکه فرصت کافی برای عکاسی و ثبت خاطرات دلپذیر را نیز داشته باشید.

تاریخچه موزه ترمه یزد: از چاپارخانه تا کانون هنر

تاریخچه موزه ترمه یزد، خود داستانی شنیدنی از تحول و احیای یک بنای کهن است که ریشه های عمیقی در فرهنگ و اقتصاد این منطقه دارد. این بنا که امروز به کانونی برای نمایش هنر اصیل ترمه بافی تبدیل شده، روزگاری کاربری دیگری داشت و شاهد رویدادهای متعددی در بستر تاریخ بوده است.

سرگذشت بنا: از چاپارخانه تا کارخانه ترمه

بنای فعلی موزه ترمه یزد، در گذشته یک چاپارخانه قدیمی بوده است. چاپارخانه ها در گذشته، ایستگاه هایی بودند که اسب های خسته در آنجا تیمار می شدند و اسب های تازه نفس برای ادامه مسیر آماده می گشتند تا پیام ها و نامه ها به سرعت به مقصد برسند. این تغییر کاربری از یک مرکز ارتباطی و خدماتی به یک مرکز صنعتی، گواه بر پویایی و تحول مداوم یزد است. با گذشت زمان، این چاپارخانه به نخستین کارخانه تولید ترمه یزد مبدل شد. این تغییر کاربری نشان دهنده اهمیت روزافزون ترمه بافی در اقتصاد و هنر یزد بود و زمینه ساز آن شد که این مکان، روزی به یک موزه و مرکز فرهنگی تبدیل شود.

نقش شرکت ترمه حسینی و معنای ساتراپ

شرکت ترمه حسینی یزد نقش بسیار مهمی در احیا و تبدیل این بنا به یک موزه جامع ایفا کرده است. این شرکت با دیدگاهی بلندمدت، این مکان تاریخی را بازسازی و آن را به بزرگترین موزه و مرکز صنایع دستی استان یزد تبدیل کرده است. هدف شرکت ترمه حسینی، نه تنها نمایش آثار، بلکه حفظ و ترویج این میراث گرانبها برای نسل های آینده بوده است.

نام ساتراپ که در برخی منابع به این مجموعه مرتبط دانسته می شود، به معنای ایالت یا فرمانروایی است. اگرچه این نام مستقیماً بخشی از عنوان رسمی موزه نیست، اما می تواند نمادی از وسعت و تنوع هنر ترمه باشد که گویی ایالاتی به وسعت سلیقه ها را در خود جای داده است. این نام، یادآور قدرت و نفوذ تاریخی این هنر در سرتاسر ایران و حتی فراتر از مرزهای آن است.

زمان افتتاح و اهمیت آن

موزه ترمه یزد در دی ماه ۱۳۹۸ به صورت رسمی افتتاح شد. این اتفاق، نقطه عطفی در تاریخ صنایع دستی یزد و حتی ایران به شمار می رود. افتتاح این موزه نشان دهنده توجه روزافزون به حفظ و نمایش هنرهای سنتی و همچنین اهمیت ترمه به عنوان یک برند فرهنگی و اقتصادی برای شهر یزد است. این موزه، نه تنها محلی برای بازدید گردشگران، بلکه مرکزی برای پژوهش، آموزش و الهام بخشی برای نسل های جدید هنرمندان و علاقه مندان به صنایع دستی شده است.

در موزه ترمه یزد چه می بینیم؟

بازدید از موزه ترمه در یزد، تجربه ای غنی و بصری است که شما را با جزئیات هنر ترمه بافی آشنا می کند. این موزه به گونه ای طراحی شده است که سیر کامل این هنر را از گذشته تا به امروز به شکلی ملموس و جذاب به نمایش بگذارد.

سیر تحول ترمه بافی: از سنت تا صنعت

یکی از بخش های چشمگیر موزه، نمایش ۱۱ دستگاه بافت ترمه است که سیر تحول این صنعت را از روش های کاملاً سنتی و دستی تا دستگاه های بافت صنعتی نشان می دهد. بازدیدکنندگان می توانند از نزدیک تفاوت ها و پیشرفت های تکنولوژیکی را که در طول زمان در فرآیند بافت ترمه رخ داده، مشاهده کنند. این بخش، نه تنها از جنبه هنری بلکه از منظر صنعتی و تاریخی نیز جذابیت زیادی دارد و نشان می دهد چگونه صنعتگران یزدی خود را با نیازهای زمانه تطبیق داده اند، بدون آنکه اصالت هنر را فدا کنند.

نمایشگاه آثار: گنجینه ای از نقش و رنگ

در موزه ترمه یزد، مجموعه ای از ترمه های تاریخی و معاصر به نمایش گذاشته شده است. این آثار شامل انواع مختلف شال ها، رومیزی ها، جانمازها و سایر محصولات ترمه است که هر یک با طرح ها و رنگ های خاص خود، روایتی از هنر بافندگان یزدی را بازگو می کنند. تنوع طرح ها، از بته جقه های اصیل گرفته تا نقوش گل شاه عباسی و بته های خرقه ای، هر بیننده ای را به تحسین وا می دارد. ظرافت بافت و ترکیب رنگ های نیلی، زرد و قرمز، به این آثار جلوه ای بی بدیل بخشیده است.

بخش های آموزشی و کارگاه ها

موزه ترمه یزد تلاش کرده است تا علاوه بر نمایش، به آموزش و آشنایی عمیق تر با این هنر نیز بپردازد. توضیحات و اطلاعاتی که در کنار دستگاه ها و نمونه های ترمه ارائه می شود، بازدیدکنندگان را با فرآیند پیچیده بافت، از انتخاب نخ تا نقش ریزی و بافت نهایی، آشنا می سازد. در برخی موارد، ممکن است کارگاه های کوچکی نیز برای نمایش زنده بخش هایی از فرآیند بافت برگزار شود که تجربه ای کاملاً تعاملی و جذاب برای بازدیدکنندگان فراهم می آورد. این بخش ها، ارزش هنری و تلاش پشت هر قطعه ترمه را آشکار می سازند.

فروشگاه موزه: فرصتی برای خرید ترمه اصیل

در انتهای مسیر بازدید، فروشگاهی در مجموعه موزه قرار دارد که فرصت خرید ترمه اصیل یزد و صنایع دستی مرتبط را فراهم می آورد. اینجا مکانی است که می توان شاهکارهای دیده شده در موزه را به عنوان سوغاتی یا هدیه ای ارزشمند به خانه برد. محصولاتی که در این فروشگاه عرضه می شوند، با بالاترین کیفیت و اصالت ترمه یزد تولید شده اند و از این رو، خرید از آن ها به منزله حمایت از هنر بافندگان و حفظ این میراث گرانبهاست.

فضای موزه و جذابیت عکاسی

فضای معماری موزه ترمه یزد، با حفظ اصالت بنای قدیمی چاپارخانه، بسیار دلنشین و چشم نواز است. نورپردازی مناسب، چیدمان هنرمندانه آثار و وجود عناصر معماری سنتی یزد، محیطی را فراهم آورده که برای عکاسی و ثبت خاطرات، بسیار مناسب است. هر گوشه از موزه، بافتی از تاریخ و هنر را به نمایش می گذارد و فرصت های بی نظیری برای خلق تصاویر زیبا و به یادماندنی فراهم می آورد.

موزه ترمه در یزد، نه تنها یک نمایشگاه از پارچه های نفیس است، بلکه یک روایت زنده از هنر، صبر و خلاقیت مردمانی است که تار و پود زندگی خود را با عشق به میراثشان گره زده اند.

هنر ترمه: داستان یک شاهکار کویری

ترمه، فراتر از یک پارچه، نمادی از هنر، فرهنگ و تاریخ ایران است. این شاهکار کویری، با تاروپودی از ابریشم و طرح هایی از افسانه ها، داستانی از هزاران سال ذوق و ظرافت را روایت می کند.

ترمه چیست؟

ترمه نوعی پارچه نفیس است که از الیاف بسیار لطیف و عمدتاً ابریشمی بافته می شود. ویژگی بارز ترمه، تراکم بالای پود در پشت پارچه است که باعث می شود سطح رویی آن بسیار صاف و یکدست باشد. این ویژگی، علاوه بر زیبایی بصری، به ترمه دوام و مقاومت فوق العاده ای می بخشد. ترمه با نقوش پیچیده و رنگ های زنده، جایگاه ویژه ای در میان دست بافت های ایرانی دارد و همواره به عنوان یک کالای لوکس و ارزشمند شناخته شده است.

خاستگاه و تاریخچه: ریشه های عمیق در یزد

درباره خاستگاه اصلی ترمه، روایت های متعددی وجود دارد. برخی آن را به هند نسبت می دهند، اما شواهد تاریخی و سنگ نوشته های موجود در یزد، به وضوح نشان می دهد که ترمه بافی از قرن ها پیش در این دیار کویری رواج داشته است. یزد، به دلیل موقعیت جغرافیایی و دسترسی به مواد اولیه، از دیرباز مهد نساجی و به ویژه ترمه بافی اصیل بوده است. یزدی ها با تلاش و پشتکار خود، این هنر را توسعه داده و آن را به اوج رسانده اند. ترمه در گذشته، عمدتاً برای تولید لباس های فاخر، شال کمر، رومیزی و جهیزیه عروس مورد استفاده قرار می گرفته است و جزئی جدانشدنی از زندگی اشرافی و فرهنگی ایرانیان بوده است.

بته جقه: نماد اصلی ترمه

شاید معروف ترین و شناخته شده ترین نقش در ترمه، «بته جقه» باشد. این نقش، که در نگاه اول شبیه به یک سرو خمیده یا قطره اشک به نظر می رسد، دارای معانی و فلسفه های عمیقی است. بته جقه نمادی از سرو خمیده ایرانی است که نشان دهنده تواضع، آزادگی و سرو سربلند ایرانی است. برخی نیز آن را نماد آتش یا قطره شبنم می دانند. این نقش در طول تاریخ، بارها و بارها با ظرافت و تنوع خیره کننده بر تاروپود ترمه نقش بسته و هویت بصری این هنر را شکل داده است.

رنگ های شاخص و اهمیت آن ها

رنگ ها در ترمه، تنها برای زیبایی نیستند؛ بلکه هر کدام حامل معنا و داستانی هستند. رنگ نیلی، به عنوان رنگ سلطنتی، از دیرباز در ترمه کاربرد فراوان داشته و طیف وسیعی از آبی روشن تا سرمه ای تیره را شامل می شود. این رنگ، آرامش بخش و باوقار است. پس از نیلی، رنگ زرد از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و ترکیب آن با نیلی، جلوه ای بی نظیر ایجاد می کند. رنگ قرمز، که اغلب از ریشه روناس به دست می آمده، نیز یکی از رنگ های متداول و شاخص در ترمه است. این سه رنگ، ستون های اصلی پالت رنگی ترمه را تشکیل می دهند و با یکدیگر هارمونی خیره کننده ای ایجاد می کنند.

جایگاه ترمه در فرهنگ و زندگی ایرانیان

ترمه در فرهنگ و زندگی ایرانیان، همواره جایگاه ویژه ای داشته است. از لباس های فاخر و اعیانی گرفته تا رومیزی های مجلل که خانه ها را مزین می ساختند، ترمه همیشه نمادی از اصالت، ثروت و سلیقه بوده است. هدیه دادن ترمه، نشانه ای از احترام و قدردانی بوده و در جهیزیه عروسان، جایگاه ویژه ای داشته است. با وجود معرفی نه چندان کافی این برند جهانی در عصر حاضر، ترمه همچنان یکی از نفیس ترین سوغات یزد و یادگاری ارزشمند از هنر بی بدیل مردمان این سرزمین است.

از طرح تا بافت: رازهای ساخت ترمه

فرآیند ساخت ترمه، از طراحی نقوش پیچیده تا بافت هنرمندانه آن، سرشار از ظرایف و رازهایی است که آن را به یک شاهکار نساجی تبدیل کرده است. این فرآیند، ترکیبی از دانش سنتی و نوآوری های مدرن است.

نقش ریزی سنتی و مدرن

در گذشته، طراحی نقوش ترمه کاری طاقت فرسا و هنرمندانه بود. افرادی به نام نقش بند، طرح ها را با دقت فراوان روی کاغذهای چهارخانه طراحی می کردند. هر خانه روی کاغذ، نماینده یک گره یا یک تار و پود بود و نقش بند با رنگ آمیزی این خانه ها، چگونگی بافت را برای بافنده مشخص می کرد. این طراحی ها شامل جزئیاتی مانند تعداد گوشواره ها (خانه های افقی شطرنجی که به آن دستور گفته می شد) و ترکیب رنگ ها بود. بافنده، بر اساس این دستورالعمل ها، با مهارت و دقت بی نظیر، طرح را بر روی پارچه پیاده می کرد. امروزه، با پیشرفت فناوری، نرم افزارهای کامپیوتری نقش ریزی را بسیار ساده تر و سریع تر کرده اند. این نرم افزارها امکان مشاهده طرح نهایی را قبل از بافت فراهم می کنند و سرعت تغییر و اصلاح را نیز افزایش می دهند، اما همچنان ذوق و سلیقه طراح در خلق نقوش اصیل، حرف اول را می زند.

مواد اولیه: تار و پود حیات ترمه

ترمه از دو نوع نخ تشکیل می شود: نخ تار و نخ پود. نخ تار، معمولاً از جنس پلی استر یا ابریشم است، اما به دلیل استحکام بالاتر، پلی استر بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد، حتی در ترمه های ابریشمی. نخ تار معمولاً یک رنگ ثابت دارد، غالباً مشکی یا سفید، که نقش پایه و اساس پارچه را ایفا می کند. اما نخ پود، همان نخ های رنگی و لطیف ابریشمی است که طرح و نقش اصلی ترمه را شکل می دهد. این نخ های پود هستند که با تراکم بالا و عبور از میان نخ های تار، زیبایی و ظرافت بی نظیری به ترمه می بخشند. کیفیت نخ ابریشم و مرغوبیت رنگ ها، تأثیر مستقیمی بر جلوه نهایی و ارزش ترمه دارد.

تکامل بافت: از ترمه انگشت بافت تا اختراع ماکو

تاریخ بافت ترمه، شاهد تکامل و پیشرفت های چشمگیری بوده است. در گذشته های بسیار دور، ترمه ها به صورت انگشت بافت تولید می شدند، به این معنی که بافنده با دستان خود، نخ های پود را از میان تارها عبور می داد. این روش بسیار زمان بر و طاقت فرسا بود و تولید ترمه را به یک فرآیند بسیار کند تبدیل می کرد. اما با گذشت زمان و نوآوری صنعتگران، تحولات بزرگی رخ داد. یکی از مهم ترین این تحولات، توسط فردی به نام رضا ترک به وقوع پیوست. او با اختراع ماکو و ابزارهای جدید، امکان بافت ترمه با سرعت و دقت بیشتری را فراهم کرد. با استفاده از ماکو، بافت ترمه که پیش تر نیازمند همکاری دو نفر بود، راحت تر شد و میزان تولید را به شکل قابل توجهی افزایش داد. این پیشرفت ها، بدون آنکه از اصالت هنر کاسته شود، به ترمه بافی جانی تازه بخشید و آن را برای تولید در حجم های بیشتر آماده کرد.

شناخت انواع ترمه: راهنمای جامع برای انتخاب

ترمه، این پارچه نفیس و هنری، در انواع گوناگونی بافته می شود که هر یک ویژگی های خاص خود را دارند. شناخت این دسته بندی ها به شما کمک می کند تا هنگام بازدید از موزه ترمه در یزد یا خرید از فروشگاه های ترمه، انتخاب آگاهانه تری داشته باشید و به ارزش واقعی هر قطعه پی ببرید.

دسته بندی بر اساس جنس

ترمه ها را می توان بر اساس جنس نخ به کار رفته در آن ها به چهار دسته اصلی تقسیم کرد:

• ترمه پنبه ای: این نوع ترمه، با استفاده از نخ پنبه بافته می شود که معمولاً دوام خوبی دارد، اما به لطافت و ظرافت ترمه ابریشمی نیست.
• ترمه ابریشم طبیعی: بافته شده از ابریشم خالص، این نوع ترمه نفیس ترین و گران بهاترین نوع ترمه است. لطافت، درخشش و مقاومت بالای ابریشم طبیعی، آن را به انتخابی بی نظیر تبدیل می کند.
• ترمه پشمی: در بافت این ترمه ها از پشم، به ویژه پشم های لطیف (مانند پشم مرینوس یا کشمیری) استفاده می شود. این ترمه ها معمولاً ضخامت بیشتری دارند و برای فصول سرد مناسب ترند.
• ترمه ابریشم مصنوعی (پلی استر): با استفاده از نخ پلی استر بافته می شود. این نوع ترمه مقرون به صرفه تر است و نگهداری آسان تری دارد، اما از نظر لطافت و درخشش به پای ابریشم طبیعی نمی رسد. اغلب نخ تار ترمه های موجود در بازار از پلی استر است، حتی در ترمه های ابریشم نما.

معرفی جامع انواع شال های ترمه

ترمه ها اغلب به صورت شال بافته می شوند و هر کدام با توجه به طرح، ابعاد و کاربردشان، نام خاصی دارند. در ادامه به معرفی برخی از مهم ترین و شناخته شده ترین انواع شال های ترمه می پردازیم:

• ترمه شال چارقدی: این ترمه ها معمولاً ابعادی حدود ۱.۵ در ۱.۵ متر دارند و عمدتاً برای روسری یا بقچه (سفره های کوچک) استفاده می شوند. طرح های لچک ترنجی و گل دار در این نوع شال بسیار مرسوم است و انتخابی شایسته برای هدیه به شمار می رود.
• ترمه شال راه راه: این شال ها در دو نوع راه راه پهن و راه راه باریک تولید می شوند. هر کدام کاربرد و زیبایی خاص خود را دارد و انتخاب آن ها به سلیقه شخصی بستگی دارد.
• ترمه شال کشمیری: با وجود آنکه نام آن کشمیری است، بسیاری از این شال ها با نقش بته جقه و طرح های شاخ گوزنی و درختی در یزد بافته می شوند. این نامگذاری ممکن است به دلیل محبوبیت زیاد این طرح ها در کشمیر هند باشد.
• ترمه شال اتابکی: این نوع ترمه، از دسته شال های کشمیری به شمار می رود و در بافت آن از پشم بسیار لطیف و مرغوب استفاده می شود که به آن کیفیتی بی نظیر می بخشد.
• ترمه شال بندی: نقشه این ترمه ها شبیه به لانه زنبور است و در داخل هر خانه یک گل یا یک بته بافته می شود که ظاهری منحصر به فرد به آن می بخشد.
• ترمه شال محرمات: این نوع شال راه راه است، اما راه های آن دارای پهناهای متفاوتی هستند که جلوه ای خاص و پویا به آن می دهد.
• ترمه شال زمردی: نوع اعلایی از شال کشمیری است که زمینه ای نیلی رنگ دارد و با نقش بته جقه و رنگ های بسیار زنده، به ویژه رنگ سبز زمردی، بافته می شود.
• ترمه شال کرمان: ترمه هایی که به صورت سنتی در منطقه کرمان بافته می شوند و دارای طرح ها و سبک های خاص این منطقه هستند.
• ترمه شال امیری: از انواع اعلای شال های کشمیری است که عموماً با نقش بته جقه و شاخ گوزنی بافته می شود و از ظرافت و زیبایی بالایی برخوردار است.
• ترمه شال یزدی: این ترمه ها اصالتاً در منطقه یزد بافته می شوند و معمولاً با نقش های راه راه یا گل های شاه عباسی شناخته می شوند که ارزش هنری و تاریخی زیادی دارند.
• ترمه شال کمربندی: نوع دیگری از شال کشمیری است که هندی ها آن را به صورت لباس ساری می پوشیدند. این شال ها معمولاً در مرکز خود طرح خاصی ندارند، اما در دو طرف آن ها بته های بزرگ با چند رج حاشیه دیده می شوند. طول این شال ها حدود ۲۷۵ سانتی متر و عرض آن ها حدود ۸۰ سانتی متر است.
• ترمه شال رضوی: ظریف ترین و دقیق ترین شال کشمیری است که نقش بته های بزرگ در آن دیده می شود. طراحی این بته ها به گونه ای است که از زیر و روی یکدیگر عبور کنند. ظرافت تارها و تنوع رنگ ها نشان از آن دارد که این شال ها در قسمت های مختلف بافته و سپس به هم متصل می شوند، اما مهارت بافندگان به حدی است که هیچ اثری از اتصال مشاهده نمی شود.

نکات کاربردی برای تشخیص ترمه اصیل

برای تشخیص ترمه اصیل و مرغوب، به نکات زیر توجه کنید:

1. چگالی و تراکم: ترمه اصیل دارای تراکم پود بسیار بالایی است. با لمس پارچه، باید احساس یکدستی و پر بودن داشته باشید.
2. لطافت: ابریشم طبیعی لطافت خاصی دارد. ترمه ابریشمی باید نرم و لطیف باشد و حس خوشایندی به دست بدهد.
3. طرح و رنگ: طرح ها باید واضح و دقیق باشند و رنگ ها ثابت و درخشان. در ترمه های اصیل، رنگ ها به خوبی در تاروپود پارچه نفوذ کرده اند.
4. پشت پارچه: پشت ترمه معمولاً دارای تراکم بالایی از پودهای رها شده است که نشان دهنده دست بافت بودن یا دقت بالای بافت است.

نکات مهم برای نگهداری و افزایش طول عمر ترمه

ترمه، این پارچه نفیس و ارزشمند، با نگهداری صحیح می تواند سالیان دراز زیبایی و شکوه خود را حفظ کند و از نسلی به نسل دیگر منتقل شود. رعایت نکات زیر برای افزایش طول عمر این شاهکار هنری ضروری است:

حفاظت در برابر عوامل آسیب زا

ترمه به دلیل جنس لطیف و رنگ های حساسش، در برابر برخی عوامل محیطی آسیب پذیر است. مهمترین این عوامل عبارتند از:

• نور مستقیم خورشید: نور مستقیم و شدید خورشید به مرور زمان باعث رنگ پریدگی ترمه می شود. تابش طولانی مدت به ویژه بر روی قسمت های تیره و مشکی ترمه، تأثیر مخربی دارد و می تواند باعث جذب حرارت بیش از حد و آسیب به الیاف شود. توصیه می شود ترمه را در محیطی با نور غیرمستقیم یا در سایه نگهداری کنید.
• رطوبت: رطوبت زیاد محیط نیز می تواند به ترمه آسیب برساند. رطوبت منجر به رشد کپک و قارچ شده و به الیاف ابریشم آسیب می زند و حتی ممکن است باعث تغییر رنگ یا بوی نامطبوع شود. نگهداری ترمه در محیط های خشک و خنک، بهترین راه برای حفظ آن است.
• حرارت بالا: حرارت بیش از حد، به خصوص در بخش های تیره، می تواند به الیاف ترمه آسیب برساند و باعث کاهش عمر آن شود. از قرار دادن ترمه در نزدیکی منابع حرارتی مانند رادیاتور یا بخاری خودداری کنید.

مقابله با بیدزدگی

ترمه، مانند تمامی پارچه های پشمی و ابریشمی، در برابر حشره بید آسیب پذیر است. بیدها می توانند در مدت زمان کوتاهی به الیاف ترمه آسیب جدی وارد کنند. برای جلوگیری از بیدزدگی، استفاده از نفتالین یا سایر مواد ضد بید (مانند صابون های مخصوص بید یا کیسه های اسطوخودوس) در کنار ترمه توصیه می شود. همچنین، بررسی و تهویه منظم ترمه، به خصوص در مناطق خشک، می تواند در پیشگیری از بیدزدگی مؤثر باشد.

شستشو: تأکید بر خشک شویی

شستشوی ترمه با آب، به دلیل بافت خاص و حساسیت الیاف، به هیچ وجه توصیه نمی شود. آب و مواد شیمیایی موجود در شوینده ها می توانند به رنگ ها و الیاف ترمه آسیب جدی وارد کنند و باعث از بین رفتن لطافت و زیبایی آن شوند. از آنجا که ترمه معمولاً با آستر و یراق همراه است، شستشوی خانگی تقریباً غیرممکن است. تنها راه مطمئن برای تمیز کردن ترمه، استفاده از خدمات خشک شویی حرفه ای است. خشک شویی ها با استفاده از مواد و روش های مخصوص، ترمه را بدون آسیب رساندن به بافت و رنگ آن تمیز می کنند.

دوام و مقاومت: یک سرمایه گذاری برای نسل ها

ترمه به دلیل تراکم بالای پود و استفاده از الیاف مرغوب، به طور کلی از دوام و مقاومت بالایی برخوردار است. اگر ترمه به درستی نگهداری شود، می تواند برای چندین نسل به عنوان یک میراث خانوادگی حفظ شود. این ویژگی، ترمه را نه تنها به یک قطعه هنری، بلکه به یک سرمایه گذاری با ارزش تبدیل می کند که زیبایی و اصالت خود را در طول زمان حفظ می کند.

جاذبه های نزدیک موزه ترمه یزد: برنامه سفر شما

موزه ترمه در یزد، در منطقه ای پر از جاذبه های تاریخی و فرهنگی قرار گرفته است. برنامه ریزی یک سفر نیم روزه یا یک روزه برای بازدید از این منطقه، می تواند تجربه ای فراموش نشدنی از یزدگردی را برای شما رقم بزند و گشت وگذاری جامع در دل تاریخ و هنر این شهر کهن باشد.

پس از بازدید از موزه ترمه و آشنایی با دنیای سحرآمیز این هنر، می توانید پیاده روی خود را در بافت تاریخی یزد ادامه دهید و به سمت جاذبه های زیر حرکت کنید:

میدان امیرچخماق

تنها با چند دقیقه پیاده روی از موزه ترمه، به میدان باشکوه امیرچخماق خواهید رسید. این مجموعه تاریخی شامل مسجد، تکیه، حمام، آب انبار و بازار است و یکی از شناخته شده ترین نمادهای یزد به شمار می رود. معماری خیره کننده و نورپردازی زیبای آن در شب، فضایی روحانی و چشم نواز ایجاد می کند. در ایام خاص مانند نوروز، مراسم باشکوه تحویل سال نو در این میدان برگزار می شود که تجربه ای بی نظیر است.

مسجد جامع یزد

مسجد جامع کبیر یزد، با مناره های سر به فلک کشیده و کاشی کاری های بی نظیرش، یکی از شاهکارهای معماری اسلامی در ایران است. این مسجد که قدمت آن به دوران پیش از اسلام بازمی گردد و در طول قرون متمادی بازسازی و توسعه یافته، مکانی برای تأمل در هنر و معنویت است. زیبایی و عظمت این بنا، هر بازدیدکننده ای را مسحور خود می کند.

خانه لاری ها

یکی دیگر از جاذبه های نزدیک به موزه ترمه، خانه تاریخی لاری ها است. این عمارت زیبا با معماری قاجاری خود، شامل بخش های مختلفی از جمله حیاط مرکزی، تالار آینه کاری، اتاق های تابستان نشین و زمستان نشین و بادگیرهای مرتفع است. قدم زدن در این خانه، شما را به دوران گذشته می برد و تصویری زنده از سبک زندگی خانواده های اشرافی یزدی را به نمایش می گذارد. زیبایی معماری و تزئینات این خانه، آن را به مکانی عالی برای عکاسی تبدیل کرده است.

سایر اماکن دیدنی اطراف

علاوه بر این جاذبه های شاخص، در نزدیکی موزه ترمه، می توانید از آب انبار رستم گیو، باغ دولت آباد (با بلندترین بادگیر جهان)، زندان اسکندر (مدرسه ضیائیه) و محله فهادان نیز بازدید کنید. هر کدام از این مکان ها، بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی یزد را به نمایش می گذارند و تجربه ای غنی از گشت وگذار در شهر خشتی را به شما ارائه می دهند.

پیشنهاد می شود که بازدید از موزه ترمه را با گشتی در بافت تاریخی اطراف آن ترکیب کنید. می توانید پس از بازدید از موزه، ناهار را در یکی از رستوران های سنتی نزدیک صرف کنید و سپس به بازدید از میدان امیرچخماق، مسجد جامع و خانه لاری ها بپردازید. این برنامه، یک نیم روز کامل از سفر شما را پوشش می دهد و خاطراتی بی نظیر از شهر یزد برایتان به ارمغان می آورد.

نتیجه گیری

سفر به یزد، تنها یک مقصد گردشگری نیست؛ بلکه سفری است به دل تاریخ، هنر و فرهنگی غنی که در هر گوشه آن جلوه گر است. در این میان، موزه ترمه در یزد همچون نگینی درخشان، گنجینه ای از هنر ترمه بافی را به نمایش می گذارد و فرصتی بی نظیر برای آشنایی با این شاهکار اصیل ایرانی فراهم می آورد. این موزه، نه تنها سیر تحول ترمه بافی را از سنت تا صنعت به تصویر می کشد، بلکه داستان مردمان سخت کوش و هنرمندی را روایت می کند که با عشق و صبوری، تاروپود تاریخ این سرزمین را بافته اند.

بازدید از موزه ترمه یزد، تجربه ای فراتر از تماشای چند پارچه است؛ این یک سفر حسی است به دنیای نقش و رنگ، به فلسفه بته جقه های پر رمز و راز و به هویت ریشه دار صنایع دستی یزد. حضور در این موزه، نه تنها آگاهی شما را نسبت به این هنر ارزشمند افزایش می دهد، بلکه به شما امکان می دهد تا از نزدیک لمس کنید که چگونه اصالت و زیبایی می تواند در دل کویر شکوفا شود.

ما شما را به این تجربه بی نظیر دعوت می کنیم. از موزه ترمه یزد دیدن کنید، با تاریخ و هنر آن پیوند بخورید و بخشی از این میراث گرانبها را با خود به خانه ببرید. حمایت از صنایع دستی، به معنای حمایت از هنرمندانی است که با دستان خود، فرهنگ و هویت ما را زنده نگه می دارند. پس از بازدید، حتماً نظرات و تجربیات خود را از این سفر هنری با دیگران به اشتراک بگذارید تا چرخه این حمایت و شناخت همچنان ادامه یابد و اصالت هنر ترمه، همچون گذشته، در جهان بدرخشد.