اجرای طرح های آبخیرداری راهی مطمئن در جلوگیری از سیلاب و جمع آوری رسوبات

مهرداد خزایی پول در گفت وگو با پارازیت  با بیان اینکه سد سیاه بیشه یکی از سدهایی است که تاریخچه آن به سال ۱۹۸۵ برمی گردد و مطالعات آن از همان تاریخ اغاز شد و بیش از هزار مگاوات برق استان تهران را در زمان ناترازی ها تامین می کند افزود: در بالادست این سد با احداث بندهای آبخیزداری تمام تلاش خود را بکار بستیم تا از حمل رسوبات جلوگیری و به تثبیت شیب طولی رودخانه کمک کنیم و این امر باعث شد بخشی از رسوبات که از بالادست حمل می شد و در پایین دست پشت سدهای وزارت نیرو رسوب می شد و عمر مفید سدها را کاهش می داد کنترل کنیم.

 وی با اشاره به اینکه در این نقطه بیش از ۲۵ بند سنگی ملاتی و گابیونی در بالادست احداث شده است تصریح کرد: علاوه بر آن در عملیات آبخیزداری یکی از اهدافی که دنبال می کنیم بیولوژیک است و در این راستا بیش از ۴۳۰ هکتار را در این مرتع کپه کاری کردیم تا در زمان بارندگی جلوی حرکت رسوبات گرفته شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-نوشهر در ادامه به اجرای عملیات بیومکانیکی در این حوزه اشاره کرد و گفت: در واقع همراه شدن عملیات بیولوژیک با بیومکانیک علاوه بر جلوگیری از حمل رسوبات و اصلاح پروفیل طولی رودخانه و افزایش زمان تمرکز فرصت بیشتری را به میزان آبی که از بالادست می آید می دهد تا در سفره های آب زیرزمینی ورود پیدا کنند و در نهایت این سفره های زیرزمینی روستاها و شهرهای پایین دست را تامین خواهد کرد.

زهرا ابراهیمی معاون اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-نوشهر نیز در گفت وگو با پارازیت با بیان اینکه در سالهای اخیر تلفات آب و خاک در کشور بسیار زیاد بوده است اظهار کرد: به علت رشد روز افزون جمعیت و نیاز انها به مواد غذایی و آب موجب فشار روی منابع شده است و این موضوع کمیت و کیفیت منابع را نیز دستخوش تغییرات کرده است و در نتیجه تبعات این موضوع فرسایش خاک و تولید رسوبات را خصوصا در حوضه هایی که منتهی به سدهای کشور است به همراه داشته است.

وی با بیان اینکه حوضه آبخیز سد سیاه بیشه با مساحت ۹۲۰۰ هکتار است افزود: در این حوضه به خاطر سد سیاه بیشه و تبعاتی که برای فرسایش و رسوب وجود دارد ما مشکلاتی همانند تولید رسوبات و ورود آنها به مخزن سد سیاه بیشه را داشتیم و وقتی این تولید رسوبات  وارد مخزن سد شود باعث کاهش عمر مفید خواهد شد و هزینه های لایروبی سدها را افزایش داده به تاسیسات بهره برداری سدها آسیب وارد می کند و زیرساخت های سدها را دچار مشکل خواهد کرد.

معاون اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران نوشهر با تاکید بر اینکه ورود رسوبات به داخل سد علاوه بر هزینه های اقتصادی تبعات اجتماعی و سیاسی را در حوضه ها به همراه دارد خاطر نشان کرد: در این راستا اداره کل منابع طبیعی مازندران نوشهر و معاونت آبخیزداری یک سری اقدامات آبخیزداری را در قالب اقدامات مکانیکی بیولوژیکی و مدیریتی در راستای کاهش رسوبات به ورودی سدها را اجرایی کرد که در این حوزه بخشی از این سازه ها شامل بندهای سنگی ملاتی و سنگی گابیونی بودند.

ابراهیمی گفت: عملیات کپه کاری در قالب اقدامات بیولوژیکی با هدف افزایش نفوذ آب در این حوزه ها و تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش خاک نیز انجام شد.

امید شیخ نجارده رئیس اداره ابخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران نوشهر نیز در گفت وگویی ابراز کرد: حوزه آبخیز سد سیاه بیشه چالوس بخشی از حوزه چالوس رود است که کمترین ارتفاع این حوزه ۱۸۹۱ متر و بالاترین آن ۳۷۰۱ متر است و کاملا در یک منطقه کوهستانی با وضعیت توپوگرافی کاملا خشن با شیب دامنه های بسیار زیاد واقع شده است.

وی افزود: با توجه به این وضعیت فرسایش زیاد است بنابراین اجرای یک سری اقدامات آبخیزداری در این منطقه لازم و ضروری است انجام شود تا رسوبات حاصل از فرسایش به مخزن سد سیاه بیشه وارد نشود.

رئیس اداره ابخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-نوشهر با بیان اینکه اقدامات آبخیزداری ما بر پایه مطالعات تفصیلی اجرایی است افزود: عموما این اقدامات همانند حفاظت و قرق و مدیریت چرا در حوزه آبخیز مدیریتی است.

شیخ نجارده اقدامات مهندسی مکانیکی را شامل احداث بندهای سدی ملاتی و سنگی گابیونی در عرض آبراهه با هدف تله های رسوب گیر عنوان کرد و گفت: سایر اقدامات بیولوژیک همانند کپه کاری با هدف احیا مراتع انجام می شود.

وی تاکید کرد: با توجه به اینکه فرسایش در اینجا زیاد است و و رسوبات وارد سد می شود و در نتیجه خسارات جبران ناپذیری را در پی دارد این سازه ها حجم زیادی از رسوبات را می گیرد و باعث تعدیل شیب آبراهه می شود.

اجرای طرح بند آبخیزداری میسل جاده کندوان

محمد رسول رجبی معاونت فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران نوشهر در ادامه به اجرای سد آبخیزداری بر روی دره میسل که سال گذشته با سیلاب خود موجب فوت سه هم وطن شد اشاره کرد و افزود: در سالهای اخیر با توجه به تغییرات اقلیمی شاهد فراوانی سیل در حوزه های آبخیز هستیم و این سیلاب ها خسارات زیادی را به محدوده پایین دست از جمله روستاها وارد کرده است.

وی تصریح کرد: حوزه دره میسل در محدوده کندوان واقع شده است که طی ۱۵ سال گذشته شاهد چهار مورد سیلاب در این نقطه بوده ایم و با توجه به شیب زیاد این حوزه بعد از بارش بخصوص در فصل تابستان با رگبارهای تابستانه وقوع سیلاب در این منطقه حتمی است.

معاونت فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران نوشهر با بیان اینکه تابستان گذشته بعد از وقوع سیلاب مطالعات ابخیزداری در این نقطه انجام و با تخصیص بودجه یک سد اجرا شد گفت: چهار مورد بند اصلاحی برای جلوگیری از تنش بستر و اخذ رسوبات طراحی شد و با توجه به اعتبار تخصیص داده شده تاکنون یک مورد سد اجرا شد و سه مورد دیگر باقی مانده است که منتظر تخصیص اعتبار هستیم.

رجبی هدف از اجرای این بندها را تعدیل شیب آبراهه و گرفتن حجم زیاد رسوبات بیان کرد و متذکر شد: با این اقدام از ورود رسوبات به پایین دست جلوگیری می شود و همچنین میزان خسارت کاهش می یابد.

سید امین زکی رئیس اداره کنترل سیلاب و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی مازندران نوشهر نیز با بیان اینکه در حوضه ولی آباد چالوس ابراهه میسل مشرف به جاده چالوس محدوده رستوران دربند وجود دارد اظهار کرد: در خرداد ماه سال گذشته شاهد سیلاب در این منطقه بودیم که تلفات جانی به همراه داشته است.

وی افزود: مطالعات در این حوضه انجام شد و طی بازدید میدانی برای ساخت چهار سازه سنگی ملاتی تصمیم گیری شد.

زکی گفت: در سال گذشته اولین سازه با حجم ۶۰۰ متر مکعب با اعتبار سه میلیارد تومان اجرا شد ودر سال جاری سه سازه دیگر با دو هزار متر مکعب با اعتبار ۹ میلیارد تومان در برنامه قرار دارد.

احداث سدهای سنگی گابیونی و ملاتی با اهداف مدیریت جامع بر عرصه های منابع طبیعی در حوضه های آبریز حفاظت خاک و کاهش خطرات سیل انجام می گیرد.

همچنین ایجاد بندهای آبخیزداری برای جلوگیری از حمل رسوبات به داخل سدهای مسیر بر روی رودخانه ها انجام می شود.

در این میان سد تلمبه ذخیره ای سیاه بیشه که برق تهران را در مواقع ناترازی تامین می کند از حساسیت خاصی برخوردار است و اداره کل منابع طبیعی مازندران نوشهر برای جلوگیری از ورود رسوب به داخل این سد و بروز خسارتهای جبران ناپذیر اقدام به ایجاد چند طرح آبخیزداری در بالادست کرده است که اثر بخشی این طرح را نشان می دهد.

در غرب مازندران تاکنون مطالعات ۲۹۱ هزار هکتار برای اجرای طرح های آبخیزداری انجام شده است که ۲۰۰ هزار هکتار اجرایی شده است و مابقی مطالعات آن به پایان رسیده و آماده اجرا است.

پایان خبر پارازیت