مذاکرات ایران و اروپا در ژنو؛ مقدمه تفاهم گسترده‌تر؟

آفتاب‌‌نیوز :

ابوالقاسم دلفی سفیر پیشین ایران در فرانسه در گفتگو با ایلنا‍، با اشاره به مذاکرات روز جمعه در ژنو میان معاونین وزرای امورخارجه ایران و کشور‌های آلمان، فرانسه و انگلستان و تاثیر آن بر شرایط داخلی ایران، تصریح کرد: به هر حال، اصل مذاکرات و گفتگو با طرف‌های خارجی در سیاست خارجی امری شایسته و مورد استقبال است. پس از این همه حرف و حدیث، بالاخره مذاکراتی صورت گرفته که این خود نکته مثبتی است. 

تا موضوع هسته‌ای حل نشود، تحولی در روابطمان با اروپا ایجاد نخواهد شد

وی ادامه داد: روابط ما با اروپا به دلایل مختلف، پیچیده و پرتنش بوده است. به ویژه اینکه اروپا به خاطر درگیری در موضوع هسته‌ای، از سال‌ها پیش، حتی قبل از برجام که ما با ۵+۱ مذاکرات را آغاز کنیم با این سه کشور مذاکرات هسته‌ای را انجام می‌دادیم، همیشه مشکل اصلی روابط ما با اروپا، موضوع هسته‌ای بود که در مقطعی اعلام کردند تا این موضوع حل نشود، تحولی در روابطمان ایجاد نخواهد شد. مشخص بود که موضوع هسته‌ای باید در دستور کارمان قرار گیرد. پس از خروج آمریکا از برجام، اروپایی‌ها به ما گفتند که بمانید و ما مشکلات را حل خواهیم کرد، اما به دلایل مختلف نتوانستند به تعهدات خود عمل کنند. شرکت‌های اروپایی به دلیل تحریم‌ها، قادر به همکاری با ما نبودند. بعد از ماجرای برجام در سال‌های اخیر، موضوع اوکراین نیز به پرونده مشکلات ما و اروپا اضافه شده است. اروپایی‌ها مدعی بودند که ما در کنار روسیه هستیم و این موضوع بر امنیت اروپا تأثیر گذاشته است. هرچند ما این ادعا را تکذیب کردیم، اما این موضوع نیز به تنش‌های موجود افزوده است.

با وجود توافقاتی که با گروسی داشتیم پیش‌بینی نمی‌شد قطع‌نامه‌ای جدید صادر شود

مذاکرات ژنو فرصتی است تا دو طرف به تفاهم برسند

دلفی با بیان اینکه موضوع اتباع دو تابعیتی نیز که از کشور‌های مختلف اروپایی و آمریکا در ایران پرونده‌های قضایی دارند، از دیگر مشکلاتی است که روابط ما با اروپایی‌ها، به ویژه فرانسوی‌ها و آلمانی‌ها را تحت تأثیر قرار داده است، عنوان کرد: علاوه بر این، اروپا ما را به عنوان یکی از قدرت‌های منطقه‌ای با منابع عظیم انرژی محسوب می‌کند و به نظر می‌رسد که در پی بحران اوکراین، ما می‌توانستیم یکی از تأمین‌کنندگان انرژی اروپا باشیم، ولی به دلیل عدم ظرفیت و روابط نامناسب، این امر محقق نشد. در نهایت، این موارد مجموعی از مشکلات ما با اروپا بوده است که مسائل جرئی‌تر هم وجود دارد، اما عمده آن‌ها مواردی بود که به آن‌ها اشاره شد. آخرین آن هم موضوع مناسبات ما با آژانس بود و سفر اخیر آقای گروسی به تهران نیز بر این پرونده تأثیرگذار بوده است. با وجود توافقاتی که با آقای گروسی داشتیم، اروپایی‌ها قطعنامه‌ای را در شورای حکام مطرح کردند که اگرچه پیش‌بینی نمی‌شد، اما به تصویب رسید. علیرغم اینکه این قطعنامه تنش‌ها را افزایش داد، می‌تواند مقدمه‌ای برای آغاز مذاکرات جدید بین ایران و سه کشور اروپایی در ژنو باشد که جمعه برگزار خواهد شد. این مذاکرات مقدمه و فرصتی است تا دو طرف به تفاهم برسند و بایستی دید که اروپایی‌ها چه میزان حسن نیت از خود نشان خواهند داد. به نظر می‌رسد که می‌توان روی تمایل آن‌ها حساب کرد. 

امیدواریم اروپایی‌ها به دلیل مشکلات خود با حسن نیت وارد مذاکرات شوند

این دیپلمات با سابقه وزارت امور خارجه با اشاره به تحولات میان آمریکا و اروپا، اظهار کرد: اروپایی‌ها می‌دانند که به هر حال، انتخابات آمریکا به پایان رسیده و ترامپ از اواسط ژانویه آینده وارد کاخ سفید خواهد شد. این موضوع موجب خواهد شد که پرونده روابط اروپا و آمریکا دوباره دستخوش تحولاتی گردد. از جمله این تحولات، موضوع اوکراین است. اروپایی‌ها در تلاشند تا قبل از این تغییرات، روابط خود را با ما در منطقه به وضعیت مناسب‌تری برسانند و یکی از چالش‌های خود را با آمریکایی‌ها کاهش دهند. این می‌تواند یکی از نقاط قوتی باشد که امیدواریم در مذاکرات روز جمعه، اروپایی‌ها به دلیل تنگنا‌هایی که با آن مواجه هستند، با حسن نیت بیشتر و روحیه سازنده‌تری وارد مذاکرات شوند. ضمن اینکه لازم است ما نیز بدانیم وضعیت ما و اروپا چگونه است و سیاست‌ها و عملکرد خود در سال‌های گذشته، به ویژه فرصت‌هایی که در سه سال اخیر در دوران دولت سیزدهم از دست داده‌ایم، را مجدداً تکرار نکنیم و از فرصت‌ها بهره‌برداری کنیم تا این وضعیت را به سمت منافع ملی کشور سوق دهیم.

دولت چهاردهم سیاستی متوازن با دنیا دارد 

اگر روابط فقط با شرق یا فقط با غرب باشد، جوابگو نیست 

این سفیر سابق ایران در فرانسه با یادآوری دوره سه ساله دولت سیزدهم که سیاست نگاه به شرق را به عنوان خط‌مشی دولت در سیاست خارجی مطرح کرده بود، گفت: روابط ما با کشور‌های شرق به اصطلاح گرم‌تر بود، مخصوصا مذاکرات ما با چین و روسیه، اما نتیجه‌ای که برای منافع کل کشور داشته باشد، به دست نیامد. ما آنچه را که در روابط اقتصادی با چین به دست می‌آوردیم، با دادن امتیازات متعدد به چینی‌ها تأمین می‌کردیم و این روابط اقتصادی به صورت یک‌سویه ادامه داشت. دولت چهاردهم اعلام کرده که تلاش می‌کند سیاست متوازن با دنیا را داشته باشد؛ به این معنا که هم با شرق و هم با غرب همکاری کند. با توجه به وضعیت ژئوپولیتیکی‌مان در منطقه، این امکان برای ما وجود دارد که از ظرفیت‌های هر دو سو بهره‌برداری کنیم. تجربه نشان داده که روابط به تنهایی با غرب و به تنهایی با شرق جوابگو نیست. مذاکراتی که اکنون با اروپایی‌ها انجام می‌دهیم، اگر موضوع بحث رفع تحریم‌ها و در چارچوب مذاکرات هسته‌ای باشد، طرف اصلی مذاکرات هسته‌ای ما با دنیا پنج عضو دائم شورای امنیت هستند. در حال حاضر، سه کشور از این پنج کشور در مذاکرات ژنو حضور ندارند. این بدان معنا نیست که عدم حضور آن‌ها به مذاکرات آسیب می‌زند، بلکه می‌تواند مقدمه‌ای باشد برای تفاهماتی که با سه کشور اروپایی داریم، به ویژه در موضوعات مشترک.

 روس‌ها و چینی‌ها، روحیه غیرسازنده خود در مذاکرات ۱+۵ را کنار بگذارند

وی با بیان اینکه این مذاکرات می‌تواند مقدمه‌ای باشد تا در مراحل بعدی گسترده‌تر شود و با حضور سازنده چین و روسیه همراه شود، اظهار کرد: احتمال دارد که این گام نخست برای گسترش مذاکرات و ورود دیگر اعضای ۱+۵ به این فرآیند باشد. ما با روسیه و چین مشکل خاصی برای مذاکرات نداریم. آنچه باقی می‌ماند، آمریکا است و این موضوع که ترامپ به کاخ سفید بازمی‌گردد، نقش مؤثر و تعیین‌کننده‌ای در آینده مذاکرات خواهد داشت. هر آنچه که در این مذاکرات مقدمه‌چینی شود، باید به تأثیرگذاری آمریکایی‌ها نیز بستگی داشته باشد، چرا که بدون حضور آن‌ها، مذاکرات فراگیر و مؤثری که بتواند کلیت مشکلات ما را حل کند، امکان‌پذیر نخواهد بود. همچنین باید امیدوار باشیم که روس‌ها و چینی‌ها، برخلاف گذشته که در مذاکرات ۱+۵ با روحیه غیرسازنده وارد می‌شدند، سازنده‌تر باشند. همواره این بحث مطرح بود که روس‌ها و چینی‌ها موافق به ثمر رسیدن برجام نیستند و از به ثمر رسیدن برجام احساس خطر می‌کنند و استدلال می‌کردند اگر ما با غرب به تفاهم برسیم، روابطمان را با شرق کاهش خواهیم داد. امیدوارم با این تصورات مذاکرات بعدی را تحت‌الشعاع قرار ندهند. آن‌ها اکنون باید منافع خود را در همکاری با ما ببینند و از مذاکرات حمایت کنند تا به سطح گسترده‌تری رسد.

آتش‌بس در لبنان نشان داد تمام درگیری‌ها با مذاکره حل خواهد شد

این دیپلمات پیشین وزرات امور خارجه در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان به یک توافق برد-برد با کشور‌های طرف مذاکره رسید، تصریح کرد: آنچه در مذاکرات در حال انجام است، قدم اول و مقدمه‌ای بر آن چیزی است که می‌تواند با طراحی درست و زمینه‌سازی داخلی و اجماع داخلی تحقق یابد. اگر در این مذاکرات و گفتگو‌ها کارشکنی صورت نگیرد و دولت و تیم مذاکره‌کننده وزارت خارجه با اطمینان به مذاکرات بروند، بدین معنا که در داخل، مانند دوره برجام، افرادی نباشند که بتوانند مذاکرات را دچار مشکل کنند، طبیعی است که هم غربی‌ها و هم شرقی‌ها از مذاکره با ما استقبال خواهند کرد. به هر حال، آنچه امروز در لبنان اتفاق افتاد و آتش‌بس برقرار شده، مورد استقبال همه قرار گرفته و ما نیز از آن بهره‌مند می‌شویم. این بدان معناست که نتیجه تمامی اهدافی که در درگیری‌ها و تنش‌ها وجود دارد را با مذاکرات می‌توان تأمین کرد. بنابراین، تمامی این بحث‌ها منوط به این خواهد بود که در داخل، مخالفان مذاکرات با غرب، به ویژه برجام و مذاکرات هسته‌ای، شرایط فعلی را فرصتی برای خود تلقی نکنند تا علیه آن خرابکاری یا کارشکنی کنند.

صحبت‌های لاریجانی نشان داد که مجموعه حاکمیت به یک جمع‌بندی اصولی برای رابطه با آمریکا رسیده است

وی خاطرنشان کرد: اگر کار شکنی‌ها در مذاکرات اتفاق بیفتد، طبیعی است که این مذاکرات، علیرغم شروع خوب، مانند مذاکرات برجام به سرانجام خوبی نخواهد رسید، مگر اینکه در داخل، وحدت نظری از نظر حاکمیت به وجود آید و مجموعه نظام تصمیم بگیرد که مذاکرات را جلو ببرد. این موضوع با سخنان آقای لاریجانی به عنوان نماینده ویژه رهبری در سفرش به لبنان و سوریه و منطقه، پس از بازگشت، نیز به وضوح نشان داده شده است. جمع‌بندی ایشان در خصوص روابط آمریکا می‌تواند نشان‌دهنده یک جمع‌بندی اصولی‌تر در کشور باشد که این جمع‌بندی می‌تواند امیدوارکننده برای دستیابی به توافق برد-برد برای کشور باشد.